Nhằm đảm bảo tính ưu việt của giống và có thể nhanh chóng đưa vào sản xuất, bà con nông dân thường sử dụng phương pháp ghép cây cam trong quá trình canh tác. Bài viết của Bác Sĩ Cây Xanh dưới đây sẽ hướng dẫn bà con phương pháp ghép cành, ghép mắt và một số lưu ý trong quá trình nhân giống cây cam.
Kỹ thuật chọn gốc ghép cây cam
Chọn gốc ghép cây cam
Gốc ghép cần đạt một số yêu cầu như:
- Gốc ghép phải lấy từ cây có nguồn gốc bản địa, đã thích nghi sẵn với điều kiện khí hậu tại địa phương.
- Nên chọn mắt ghép ở các cành mọc ngang tán trở xuống.
- Không chọn những cành ở ngọn, cành hỏng hoặc cành mọc lòa xòa dưới tán. Không lấy từ những cây già cỗi hoặc những cành còn non.
Lưu ý: Bà con nên lựa chọn những gốc ghép đang có dấu hiệu bắt đầu một đợt sinh trưởng mới. Chọn gốc ghép tương đối non thì cây sẽ có tỷ lệ sống cao hơn. Không lựa chọn những gốc ghép bị sâu bệnh, chưa rõ nguồn gốc.
Lưu ý khi chọn cành ghép
- Cành ghép phải là những cành bánh tẻ dài 5 - 6cm, không quá già và không quá non, có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng đường kính gốc ghép, sinh trưởng tốt và đặc biệt là không sâu bệnh [1].
- Nên chọn cành đã có từ 2 đến 3 đợt lộc, có nhiều mắt ngủ, để khả năng bật chồi sau khi ghép nhanh hơn.
- Cành ghép có thể được lấy từ những cây mẹ là những giống thuần, được công nhận về chất lượng và mẫu mã quả.
Lưu ý: Nếu ghép vào mùa xuân thì cắt cành 1 - 2 năm tuổi, ghép vào mùa thu thì sử dụng cành 1 năm tuổi. [1]
Kỹ thuật chọn mắt ghép cây cam
Các yêu cầu chọn mắt ghép:
- Bà con cần phải lựa chọn những mắt giống từ các cây mẹ sạch sâu bệnh, cho năng suất cao, ổn định, chất lượng quả tốt.
- Chỉ nên lấy mắt ghép trên các cành mọc ngang tán trở xuống.
- Không lấy cành ngọn, cành hỏng, cành mọc lòa xòa tưới tán. Không lấy từ những cây già cỗi hoặc những cành còn non.
Kỹ thuật ghép cành cho cây cam
Thời vụ ghép thường vào mùa xuân.
Một số dụng cụ cần thiết
- Dao/ kéo cắt cành.
- Băng keo chuyên dụng hoặc túi nilon.
- Cành ghép
- Gốc ghép
Các bước ghép cành cam
- Bước 1: Xử lý gốc ghép
- Sau khi lựa chọn gốc ghép, tiến hành cắt bỏ bớt cành già và lá trên gốc ghép để cây tập trung dinh dưỡng vào nuôi cành ghép.
- Tại vị trí ghép, bà con dùng dao cắt phần ngọn của gốc ghép, sau đó chẻ thẳng tại vị trí chính giữa của gốc ghép 1 đường sâu khoảng 3- 4 cm.
Lưu ý: Dụng cụ phải sắc, sạch sẽ, động tác cắt phải dứt khoát tránh xơ vết cắt, hạn chế cắt nhiều lần vì vi khuẩn có thể lây từ dụng cụ qua cây.
- Bước 2: Xử lý cành ghép
- Bà con dùng dao vát nhọn 2 mặt của cành ghép một đoạn dài 3 - 5cm, tạo thành hình chữ V. Động tác thực hiện phải thật nhanh, dứt khoát để vết cắt được phẳng [1].
- Kích thước vết cắt cành ghép phải bằng với kích thước vết chẻ ở gốc ghép để khi áp vào gốc ghép thì vừa khít, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình liền sinh của cây.
- Bước 3: Ghép cành
- Đặt cành ghép vào vết cắt trên gốc ghép sao cho khi bỏ tay ra, cành ghép ko bị rơi ra.
- Bước 4: Cố định cành ghép
- Tay trái giữ cố định vết ghép, tay phải cầm dây nilon chuyên dụng quấn chặt vết ghép khoảng 5 - 7 vòng rồi mở căng dây ra quấn 1 lớp mỏng đều và kín [1].
Lưu ý: Vị trí ghép được cố định bằng dây nilon phải chắc chắn, không bị lung lay khi tưới nước hoặc gió.
Ưu điểm, nhược điểm của ghép cành
- Ưu điểm
- Gốc ghép phát triển tốt, có khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu, đất đai, mang lại điều kiện thuận lợi cho cành ghép.
- Cây ghép vẫn giữ được đặc tính của giống muốn nhân, đồng thời có tỷ lệ sống cao.
- Trong thời gian ngắn có thể tạo ra nhiều cây giống có chất lượng cao.
- Các cây giống ghép ra hoa, tạo quả sớm vì mắt ghép phát triển tiếp tục giai đoạn phát dục của cây mẹ.
- Nhược điểm
- Các bệnh trên cây mẹ, nhất là virus có thể lây qua cây con qua nhiều thế hệ.
- Bộ rễ của cây ghép tương đối nông, khả năng chịu hạn kém và dễ đổ ngã.
- Yêu cầu người ghép phải thành thạo kỹ thuật ghép.
- Trong các loại phương pháp ghép thì ghép áp tốn chi phí và tốn công hơn các phương pháp còn lại.
Kỹ thuật ghép mắt cho cây cam
Một số dụng cụ cần thiết
Chuẩn bị dụng cụ ghép cam
- Dao/ kéo ghép cây chuyên dụng.
- Băng keo ghép cây chuyên dụng. (Chuẩn bị thành các đoạn khoảng 50 cm).
- Mắt ghép.
- Gốc ghép.
Các bước ghép mắt cây cam
- Bước 1: Xử lý gốc ghép
- Ngắt bỏ hết lá và gai trên gốc ghép.
- Chọn vị trí cách gốc từ 30 - 35cm, dùng dao rạch 1 đường ngang 1cm. Sau đó, từ điểm giữa rạch 1 đường vuông góc dài 2cm, tạo thành hình chữ T [1].
Lưu ý: Dao phải bén, trước lúc tiến hành ghép phải được mài dũa, rửa sạch sẽ với nước để tránh lây bệnh vào gốc ghép và mắt ghép.
- Bước 2: Xử lý mắt ghép
- Nghiêng lưỡi dao 45 độ, vát một đường từ dưới lên tạo thành hình lưỡi gà. Mắt ghép bao gồm lớp vỏ và dính một phần gỗ mỏng, bề ngang phiến mầm 0,6 - 0,8cm [1].
- Cắt sao sao kích thước mắt ghép bằng với kích thước vết cắt đã mở trên gốc.
- Bước 3: Ghép mắt
- Dùng mũi nhọn của dao ghép tách nhẹ nhàng lớp vỏ sang 2 bên theo chiều dọc của chữ T.
- Đặt mắt ghép vào sao cho vừa khít với vết cắt đã mở ở gốc ghép. Sau đó đóng 2 mép chữ T lại (không được che mắt ghép).
- Bước 4: Cố định mắt ghép
- Dùng dây quấn nilon chuyên dụng, quấn một lớp mỏng từ dưới lên quanh vị trí ghép, vòng sau đè lên ⅓ vòng trước [1].
- Quấn dây để tránh nước mưa ngấm vào gây thối mắt ghép.
Ưu điểm, nhược điểm của ghép mắt
- Ưu điểm
- Giúp cho việc duy trì các dòng vô tính và chọn lọc các giống tốt.
- Tận dụng được tối đa các đặc tính tốt của gốc ghép.
- Đây là phương pháp ghép đơn giản, dễ làm, phổ biến, tỷ lệ sống cao.
- Cây ít bị nhiễm bệnh, hệ số nhân giống cao.
- Nhược điểm
- Yêu cầu kỹ thuật cao, thành thạo và tỉ mỉ.
- Thời gian tạo ra một cây mới lâu hơn so với các phương pháp ghép cành, giâm cành, chiết cành.
Mô hình trồng cam ghép trên gốc bưởi [2]
Anh Vĩnh tỉnh Tuyên Quang người tiên phong trồng cam ghép trên gốc bưởi. Việc ứng dụng phương pháp ghép cam lên gốc bưởi đã mang lại hiệu quả cao và tiết kiệm chi phí.
Vườn cam ghép trên gốc bưởi của a Vĩnh:
-
Diện tích: Vườn cam rộng 4 ha với gần 2.800 gốc, trong đó 1,5 ha là cam ghép trên gốc bưởi.
-
Giống cam: Sử dụng cam canh và cam Vinh, cho chất lượng quả cao và mẫu mã đẹp.
-
Năng suất: Vụ cam vừa qua, gia đình thu hoạch gần 100 tấn, thu lãi 1,6 tỷ đồng. Riêng 1,5 ha cam ghép đã thu hoạch trên 60 tấn quả.
Kinh nghiệm ghép cam của anh Vĩnh:
-
Chọn gốc bưởi: Gốc bưởi phải là gốc đã cho quả.
-
Chăm sóc cây ghép: Tỉa bỏ mầm yếu, để lại 2-3 mầm trụ khỏe nhất. Sau khoảng 2 năm cây ghép sẽ bắt đầu cho quả.
Tài liệu tham khảo
[1] Phan Ngưỡng Tinh Hà và ctv, 2007. Kỹ thuật ghép cây ăn quả, NXB Nông Nghiệp, trang 26 - 39.
[2] Báo Tin Tức, 2020. Người tiên phong trồng cam ghép trên gốc bưởi đạt hiệu quả cao.
Xem thêm Kỹ thuật trồng cam
