Tổng quan về cây lúa nước

Lúa nước là cây lương thực chính, chiếm diện tích gieo trồng và sản lượng lớn nhất nước ta. Đây là cây trồng có vị trí trọng yếu đối với nền nông nghiệp nước nhà, cung cấp 100% sản lượng lương thực cho đất nước và là mặt hàng xuất khẩu vô cùng quan trọng. 

Giới thiệu chung về cây lúa nước

Tên thường gọi: Lúa, lúa nước

Tên khoa học: Oryza sativa thuộc họ Lúa (Poaceae)

• Cây lúa là cây lương thực quan trọng trong nền nông nghiệp nước ta. Cây có rễ dạng chùm, lan sâu và rộng; thân thảo, thân gồm nhiều mắt và lóng; lá mỏng dẹt bao gồm: bẹ lá, phiến lá, lá thìa và tai lá [1], [2].
• Hoa lúa mọc thành từng cụm hoa, tự thụ phấn, mọc rủ xuống và có chiều dài từ 35 - 50cm. Từ lúc nảy mầm đến lúc thu hoạch được cho là 1 chu kỳ hoàn chỉnh của lúa, dao động khoảng 80 - 180 ngày [3].

Điều kiện sinh trưởng và thời vụ trồng lúa nước

• Điều kiện đất đai

- Lúa nước thích hợp đất pha sét, đất thịt, trung tính, ít chua, pH từ 5,5 - 7,5 [1].

- Khi độ pH vượt quá hoặc thấp hơn ngưỡng trên thì cây lúa sẽ kém phát triển, khả năng cung cấp dinh dưỡng từ đất cũng kém đi nhiều.

• Điều kiện nhiệt độ

- Nhiệt độ sẽ quyết định đến khả năng sinh trưởng của cây lúa.Tùy vào giống và giai đoạn sinh trưởng mà yêu cầu về nhiệt độ của cây lúa sẽ khác nhau.

Giai đoạn sinh trưởng	Nhiệt độ
	Tối thấp	Tối cao	Tối hảo
Nảy mầm	10	45	20 -35
Hình thành cây mạ	12 - 13	45	25 - 30
Ra rễ	16	35	25 - 28
Vươn lá	7 - 12	45	31
Đẻ nhánh	9 - 16	33	25 - 31
Tượng khối sơ khởi	15	-	-
Phát triển đòng	15 - 20	38	-
Thụ phấn	22	35	30 - 33
Chín	12 - 18	30	20 - 25

                                                                                                                    Nguồn: Yoshida, 1981    

• Điều kiện lượng mưa

- Lượng mưa cần thiết cho cây lúa sinh trưởng trung bình là 6 - 7mm/ ngày và 8 - 9mm/ ngày trong mùa khô. 

- Nếu tính cả phần lượng nước thấm rút và bốc hơi thì trung bình 1 tháng cây lúa cần một lượng mua khoảng 200mm.

• Thời vụ 

- Vùng 2 vụ lúa: Đông Xuân (1/11 - 30/12), Hè - Thu (1/5 - 30/6), Vụ mùa (15/8 - 15/9) [4].

- Vùng 3 vụ lúa: Đông Xuân (10/11 - 30/12), Hè - Thu (15/4 - 15/5), Thu - Đông (20/7 - 20/ 8) [4].

Hiệu quả kinh tế cây lúa nước

• Lúa là lựa chọn ưu tiên ở Việt Nam vì độ phổ biến và khả năng phù hợp với nhiều địa hình khác nhau. Năm 2021, tổng diện tích gieo trồng lúa ở nước ta đạt 7,24 triệu ha, năng suất trung bình khoảng 60,6 tạ/ ha, sản lượng đạt 43,88 triệu tấn [5].
• Tính đến cuối tháng 5 năm 2022, giá lúa được thương lái thu mua tại ruộng dao động từ 5.400 đồng cho đến 15.000 đồng/1kg [6]. Nếu có kỹ thuật chăm sóc tốt, hợp lý 1 ha lúa có thể cho thu từ 7 - 8 tấn/ ha.

 

Tài liệu tham khảo

[1] Nguyễn Ngọc Đệ, 2008. Giáo trình cây lúa. Trường Đại học Cần Thơ, trang 58 - 86.

[2] Hà Triều Hiệp và ctv, Trồng lúa - Tài liệu kỹ thuật cho nông dân. Sở Nông Nghiệp Hậu GIang, trang 3 - 14.

[3] Nguyễn Xuân Kỳ, 2017. Tuyển chọn giống lúa ngắn ngày và xác định các biện pháp kỹ thuật canh tấc phù hợp ở tỉnh Quảng Bình, Đại học Nông Lâm Huế, trang 8

[4] Trung Tâm Khuyến nông Quốc gia, Thời vụ cơ cấu giống kỹ thuật sạ cấy lúa ĐBSCL.

[5] Tài liệu mạng: Tổng cục thống kê, 2022. Thành tựu của ngành trồng trọt - một năm nhìn lại.

[6] Tài liệu mạng: Nhã Lam, 2022. Giá lúa gạo hôm nay 27/5: Duy trì đi ngang trong phiên giao dịch cuối tuần. VietNambiz