Ươm giống là bước đầu tiên và vô cùng quan trọng trong quá trình canh tác chanh dây. Hạt được ươm đúng kỹ thuật sẽ có tỷ lệ nảy mầm cao, khả năng sinh trưởng tốt và là tiền đề cho sự phát triển của cây ở những giai đoạn sau.
Để ươm cây chanh dây từ hạt, bà con cần chuẩn bị giá thể và các dụng cụ ươm cây như sau:
Lưu ý: Đối với xơ dừa cần xử lý trước khi sử dụng.
Cách xử lý xơ dừa
Lignin và Tanin có trong xơ dừa sẽ làm bộ rễ của cây bị tắc nghẽn, không hấp thu được chất dinh dưỡng. Nếu sử dụng trực tiếp mà không qua xử lý sẽ dẫn đến tình trạng cây còi cọc, kém phát triển và có thể gây chết cây. Vì vậy, bà con cần tiến hành xả chát xơ dừa theo các bước sau đây:
Bước 1: Xả chát Tanin
Ngâm xơ dừa trong nước sạch từ 2 - 3 ngày (Tanin tan trong nước) cho đến khi nước chuyển từ màu vàng nâu sang vàng sáng thì có thể vớt ra. Trong quá trình này cần đổi nước hằng ngày để loại bỏ hoàn toàn Tanin.
Bước 2: Xả chát Lignin
Pha 1kg vôi bột cho 50 lít nước, sau đó ngâm xơ dừa trong nước vôi trong từ 5 - 7 ngày để loại bỏ Lignin có trong xơ dừa. Đến khi thấy nước vôi ngả sang vàng sáng thì có thể vớt xơ dừa ra và rửa lại nhiều lần bằng nước sạch.
Bước 3: Phơi khô xơ dừa
Sau khi đã rửa sạch xơ dừa, bà con cần phơi khô, sau đó trộn đều với BS07 - Trichoderma để phòng trừ nấm, khuẩn có trong giá thể.
Dùng 1kg BS07 - Trichoderma trộn đều với 50kg xơ dừa, sau đó mang phơi nắng khoảng 2 - 3 ngày, tiếp tục dùng bạt ủ khoảng 7 ngày là có thể sử dụng.
Để ươm hạt giống chanh dây, bà con có thể tham khảo các bước sau đây:
Chuẩn bị: Hạt giống, khay ươm, giá thể đã được xử lý.
Ngâm hạt vào nước ấm với tỷ lệ 2 sôi: 3 lạnh trong 12 giờ đồng hồ. Sau đó vớt hạt ra khăn rồi rồi bỏ vào bịch nilon, đặt ở chỗ tối cho đến khi hạt nứt nanh thì có thể mang đi ươm.
Chọn khay ươm phù hợp với nhu cầu ươm cây của bà con, sau đó cho giá thể đã xử lý vào khay.
Đào một lỗ nhỏ ở giữa mỗi ô và đặt hạt giống vào, sau đó lắp một lớp giá thể mỏng lên mặt để giữ ẩm cho hạt.
Lưu ý: Đặt khay ươm ở nơi có ánh nắng nhẹ, tưới nước nhẹ nhàng từ 2 - 3 lần mỗi ngày để giữ ẩm cho hạt. Đến khi cây nảy mầm và cao khoảng 25 - 40cm (khoảng 4 tháng tuổi) thì có thể trồng ra vườn [1].
Ngoài phương pháp ươm giống bằng hạt, bà con cũng có thể nhân giống cây bằng các phương pháp vô tính như: Tách chồi, giâm cành, ghép cành, nuôi cấy Invitro,... Bà con có thể tham khảo các bước tách chồi dưới đây [1],[2]:
Chọn những chồi khỏe mạnh, mập và không mắc sâu bệnh hại để làm giống.
Dùng dao (hoặc kéo) cắt một đoạn cành có ít nhất 3 chồi hoặc nhiều hơn để mang đi trồng
Lưu ý: Nên chọn cành non để cây có khả năng sinh trưởng và phát triển tốt nhất.
Loại bỏ các lá nằm dưới của cành để hạn chế sự mất nước và trồng ngay đoạn cành vừa cắt vào chậu.
Sau 1 - 2 tuần, các đoạn cành sẽ bắt đầu ra rễ, bà con có thể tiến hành trồng cây ra vườn.
Tài liệu tham khảo
[1] Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (2010), “ Một số vấn đề trong nhân giống cây chanh dây “, web vusta.vn.
[2] Lauren Kurtz, “ Cách để trồng chanh dây “, web wikihow.vn.