Tổng quan về cây chanh

Chanh là loại cây ăn quả quen thuộc trong cuộc sống thường ngày của con người. Nó thuộc họ với cây cam, cây bưởi, tuy nhiên kích thước quả nhỏ hơn và khi chín có vị chua. Các bộ phận của cây chanh như: Lá, hoa, quả thường được sử dụng trong chế biến thực phẩm, các bài thuốc đông y hoặc trong làm đẹp. Cây chanh có khả năng thích nghi với điều kiện ngoại cảnh rất tốt nên được trồng phổ biến trên khắp cả nước.

Giới thiệu chung về cây chanh

Tên thường gọi: Chanh

Tên khoa học: Citrus aurantifolia  

Họ: Cam quýt (Rutaceae)

Chanh là loại cây trồng có nguồn gốc từ Đông Nam Á, sau đó qua tay con người, chanh được lan truyền ra các nước trên thế giới như: Trung Đông, Bắc Phi, Ý, Tây Ban Nha, Mexico,... Ở nước ta, do khả năng thích nghi cao với nhiều điều kiện khí hậu nên chanh được trồng rải rác khắp các tỉnh từ Bắc vào Nam. Tuy nhiên, tập trung nhiều nhất vẫn là ở các tỉnh như: Long An, Bến Tre, Tiền Giang và Cần Thơ [1].

Có thể nhận biết cây chanh thông qua những đặc điểm sinh vật học sau:

• Thân, cành: Chanh thuộc loại cây thân gỗ nhỏ, chiều cao trung bình từ 4 - 5m. Trên thân, cành có nhiều gai sắc nhọn, cành càng to khỏe thì gai càng dài và ngược lại.
• Lá: Lá chanh có dạng hình trứng, mọc so le với nhau. Lá chanh khi còn non có màu xanh nhạt, mỏng, còn khi già lá dày và có màu đậm hơn.
• Hoa: Nở quanh năm, có 5 cánh rời, mọc ở kẽ lá hoặc ngọn cành. Màu sắc của hoa khác nhau theo mùa, mùa hè hoa có màu trắng còn mùa đông hoa có màu phớt tím.
• Quả: Tùy vào từng giống thì quả chanh sẽ có hình dạng khác nhau nhưng chủ yếu có dạng hình cầu. Khi còn non, vỏ quả sần sùi, còn khi chín vỏ trơn, quả căng mọng. Màu sắc khi chín của quả cũng tùy thuộc vào từng giống khác nhau.
• Hạt: Trung bình một quả chanh có từ 5 - 8 hạt, có hình elip nhọn ở 2 đầu, quả càng to thì hạt càng to [1],[2].

Điều kiện sinh trưởng

Nhiệt độ

• Cây chanh sinh trưởng và phát triển được trong khoảng nhiệt độ từ 12 - 32 độ C, tuy nhiên nhiệt độ thích hợp nhất là khoảng  23 - 32 độ C.
• Nhiệt độ càng lạnh, thời gian ra hoa đến thu hoạch càng kéo dài và ngược lại [3]. 

Độ ẩm

• Chanh là loại cây trồng ưa ẩm, lượng mưa trung bình/năm khoảng 1000 - 2000mm, độ ẩm không khí từ 70 - 80%.
• Thời kỳ cây ra hoa, đậu trái là khoảng thời gian cây cần nhiều nước nhất [3],[4].

Ánh sáng

• Cây chanh ưa ánh sáng nhẹ, cường độ ánh sáng thích hợp cho cây phát triển là 10.000 - 15.000lux [3].

Đất đai

• Đất trồng chanh phải bằng phẳng, tơi xốp, giữ nước tốt vào mùa khô và thoát nước tốt vào mùa mưa, tầng đất dày, pH từ 5,5 - 6,5 [3],[4].

 Hiệu quả kinh tế

• Trong quả chanh tuy nhỏ nhưng nó chứa một lượng lớn vitamin C, các chất chống oxy hóa và nhiều dinh dưỡng khác. Vì vậy nó mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người như: Tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể; giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh tim mạch, sỏi thận,...; làm trẻ hóa làn da;... 
• Ở nước ta, Long An được xem là tỉnh có diện tích trồng chanh lớn nhất với 5.042 ha (năm 2014), sản lượng khoảng 71.670 tấn (UBND Tỉnh Long An, 2012). Năm 2014, tổng kim ngạch xuất khẩu chanh của Việt Nam đạt 3 triệu USD, trong đó, tỉnh Long An đóng góp khoảng 0,5 triệu USD [5]. 
• Theo Sở Công thương, kim ngạch xuất khẩu trái cây sang thị trường EU của tỉnh Long An năm 2015 đạt gần 27 triệu USD. Trong đó, trái chanh chiếm tỷ lệ cao nhất với 33,6% (tương đương khoảng 9 triệu USD) [6]

 

Tài liệu tham khảo

[1] Kim Chung (2021). Cây Chanh. Canh Điền - Nông nghiệp toàn diện.

[2] Emi Nhật Bản - Nhà Nông không dùng hóa chất. Cây Chanh.

[3] Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp Long An. Kỹ thuật trồng chanh.

[4] Vndoc. Kỹ thuật trồng cây ăn quả có múi (cam, chanh, quýt, bưởi, ...)

[5] Hồ Cao Việt (2016). Triển vọng ngành hàng chanh Việt Nam: Chuỗi giá trị chanh không hạt Long An. Trường Đại học Văn Hiến. Thành phố Hồ Chí Minh.

[6] Nông nghiệp Việt Nam (2015). Chanh chiếm 30% tổng kim ngạch xuất khẩu trái cây.