Tổng quan về cây nhãn

Nhãn là cây ăn quả được trồng nhiều ở nước ta hiện nay, bởi giá trị dinh dưỡng mà loại quả này mang lại. Hàng năm, lượng nhãn xuất khẩu đi các nước rất lớn, mang lại giá trị kinh tế rất cao.

Giới thiệu chung về cây nhãn

Tên thường gọi: Nhãn

Tên khoa học: Dimocarpus longan thuộc họ Bồ hòn (Sapindaceae)

Nhãn là cây nhiệt đới và á nhiệt đới, có nguồn gốc từ miền nam Trung Quốc, được trồng nhiều với diện tích lớn ở các nước như Việt Nam, Trung Quốc, Thái Lan, Myanmar, Malaysia, Indonesia, Ấn Độ,... 

Cây nhãn cùng họ với chôm chôm, vải, là cây thân gỗ có tán rộng và rậm rạp. Dưới đây là một số đặc tính sinh học của cây nhãn [1]: 

• Thân: Thân gỗ, có vỏ dày, nhiều vết nứt dọc nhỏ.

• Lá: Lá kép lông chim, lá chét bóng láng, dài, hình bầu dục, đuôi lá nhọn, mọc hai hàng đối xứng.

• Hoa: Có 5 cánh màu trắng hoặc vàng nhạt, mọc thành chùm ở đầu cành, thụ phấn nhờ côn trùng là chính.

• Quả: Hình cầu, đỉnh quả tròn, cuống hơi lõm, hạt màu đen. Khi chín vỏ có màu nâu nhạt.

Hiện nay, nhãn trở thành cây ăn quả được trồng rất phổ biến tại khắp các tỉnh thành bởi điều kiện tự nhiên phong phú, đa dạng, khí hậu thích hợp cho cây phát triển. Những năm gần đây, diện tích trồng được tăng lên khá nhanh do hiệu quả kinh tế mà loại quả này mang lại.

Điều kiện sinh trưởng của cây nhãn

Đất trồng

• Cây nhãn thích hợp trồng trên đất cát pha với tầng đất sâu, tơi xốp và khả năng thoát nước tốt, độ pH từ 5 - 6 [1].

Nhiệt độ

• Cây thích hợp trồng trong điều kiện khí hậu ấm áp, các thời kỳ khác nhau sẽ yêu cầu độ ẩm khác nhau.
• Nhiệt độ trung bình trong năm dao động từ 21-37°C thích hợp để cây nhãn sinh trưởng và phát triển.Khi hoa nở, nhiệt độ thích hợp khi hoa nở dao động từ 25 - 32°C [1].

Nước

• Trong quá trình sinh trưởng và phát triển, nhãn rất cần nước. Lượng mưa hàng năm cần thiết là từ 1.300- 1.600mm. 

Ánh sáng

• Nhãn cần được trồng ở những nơi thoáng mát và nhiều ánh sáng và thông thoáng.
• Nhãn không chịu được nơi quả khô và ánh sáng gay gắt. 

Độ ẩm: 

• Nhãn là cây ưa ẩm nhưng không chịu được úng và ngập nước kéo dài.
• Cây sẽ chậm ra hoa, đậu quả và kém phát triển nến gặp thời tiết khô hạn trong thời gian dài [1]. 

Thời vụ trồng

• Khoảng thời gian đầu tháng 4 đến giữa tháng 5 dương lịch: Đây là thời điểm thời tiết có mưa, cây sẽ nhanh lớn, tiết kiệm được công chăm sóc tưới nước cho cây. 
• Khoảng tháng 10 đến tháng 11 dương lịch: Đây là thời điểm cuối mùa mưa, cây có đầy đủ ánh sáng để phát triển tốt. 

Hiệu quả kinh tế của cây nhãn

• Nhãn là cây được trồng phổ biến ở hầu hết các tỉnh trên cả nước. Theo thống kê năm 2021, tổng sản lượng nhãn trên cả nước đạt 637 nghìn tấn, tăng khoảng 8% so với năm 2020 [2]. Hiện nay diện tích trồng nhân ở nước ta vào khoảng 70-80 ngàn ha, trong đó các tỉnh phía Nam chiếm khoảng 2/3 trong tổng diện tích này.
• Tại các tỉnh phía Nam, sản lượng nhãn ước tính đạt khoảng 337 nghìn tấn, tăng khoảng 4% so với năm 2020 (324 nghìn tấn). Tại khu vực phía Bắc, sản lượng ước tính đạt 300 nghìn tấn, tăng hơn 13% so năm 2020 (265 nghìn tấn) [2]. 
• Nếu có kỹ thuật chăm sóc, bón phân, phòng trừ sâu bệnh tốt,  nhãn Idor có thể cho quả vụ 2 đạt khoảng 15 - 18 tấn/ ha, với giá bán khoảng 27.000 đồng/kg có thể cho lợi nhuận khoảng 320 - 380 triệu/ ha [3].

 

Tài liệu tham khảo

[1] Nguyễn Mạnh Chinh và Nguyễn Đăng Nghĩa, 2006. Trồng - chăm sóc & phòng trừ sâu bệnh nhãn - chôm chôm - mãng cầu. NXB Nông nghiệp, trang 13 - 15.

[2] Phạm Hiếu, 2021. Thông tin kết nối tiêu thụ vụ nhãn 2021. Hội nông dân Việt Nam.

[3] Hồ Văn Lập, 2019. Mô hình trồng nhãn Idor cho hiệu quả kinh tế cao. Trung tâm Khuyến Nông Bến Tre.