Tổng quan về cây cà rốt

Cà rốt là một loại rau lấy củ có nguồn gốc từ các nước ôn đới và được trồng lâu đời ở Trung Đông. Hiện nay, cà rốt đã có mặt ở khắp nơi trên thế giới trong đó có Việt Nam. Đây là loại cây trồng có thị trường tiêu thụ rộng kể cả trong và ngoài nước, mang lại giá trị kinh tế và nguồn thu nhập đáng kể cho người nông dân.

Giới thiệu chung về cây cà rốt

Tên thường gọi: Cà rốt.

Tên khoa học: Daucus carota subsp. sativus thuộc họ Hoa tán (Apiaceae).

Củ cà rốt chứa các vitamin B, C, D, E,..., cùng một số khoáng chất như: Canxi, sắt, magie,..., là một nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng, được sử dụng phổ biến trong đời sống hằng ngày của người dân. Ngoài ra, với hàm lượng β-Caroten cao nhất trong các loài rau củ, cà rốt còn được coi là một nguồn nguyên liệu, dược liệu quý, dùng để chữa các bệnh về tim mạch, ung thư, thị lực,...

Có thể nhận dạng cây cà rốt bằng các đặc điểm của những bộ phận dưới đây [1]:

• Thân: Thân đơn, mọc thẳng đứng, ruột rỗng, có khía chạy dọc thân, dài từ 60 - 120cm.
• Lá: Mọc ở phần đầu củ, bao gồm phiến lá và cọng lá .Lá mọc so le, bẹ lá khá phát triển, phiến lá xẻ lông chim, các lá chét nhỏ và hẹp, càng gần chóp lá càng hẹp. 
• Hoa: Hoa cà rốt hợp thành tán, màu trắng hoặc hơi tím, mọc ở đầu cành, đỉnh hoa cụp vào trong. Hoa thụ phấn chéo nhờ côn trùng.
• Củ: Củ hay còn gọi là rễ chính (rễ trụ) ăn sâu vào đất từ 7 - 15cm., hình trụ (có thể thay đổi tùy vào giống), có màu vàng, cam hoặc đỏ.
• Hạt: Hạt dài 3 - 4mm, hình elip, các gân chính hình chỉ, các gân phụ có dạng cánh với gai móc. Mặt hạt hơi lõm vào trong.

Hiện nay cà rốt được trồng ngày càng phổ biến. Theo thống kê của FAO năm 2020, Trung Quốc đứng đầu về sản lượng trồng cà rốt, tiếp theo là Uzbekistan, Mỹ, Nga, Ukraina, Đức [2]. Ở Việt Nam, cà rốt là một trong những loại cây trồng kinh tế đặc trưng  của Đà Lạt, Hải Dương và Bắc Ninh.

Điều kiện sinh trưởng của cây cà rốt

Ánh sáng

• Cà rốt là cây cần ánh sáng ngày dài, điều kiện ánh sáng tối ưu cho cây cà rốt phát triển là trên 12 giờ chiếu sáng/ ngày.
• Nếu thời gian chiếu sáng nhỏ hơn 10 giờ/ ngày sẽ khiến cây phát triển kém, củ nhỏ, năng suất giảm mạnh [1].

Lưu ý: Ở giai đoạn cây con, cà rốt cần cường độ ánh sáng mạnh, nên tỉa cành, làm sạch cỏ dại để cây sinh trưởng và phát triển tốt nhất.

Nhiệt độ

• Vì là cây trồng ôn đới, nên cà rốt ưa thời tiết mát mẻ và có khả năng chịu lạnh cao. Hạt cà rốt có thể nảy mầm ở 8⁰C, tuy nhiên nhiệt độ thích hợp cho hạt nảy mầm là 20 - 25⁰C [1].
• Cây cà rốt sinh trưởng và phát triển tốt nhất ở nhiệt độ dao động từ 20 - 22⁰C. Nhiệt độ cao (hơn 25⁰C) củ cà rốt sẽ phát triển kém, hàm lượng vitamin trong củ thấp [1].

Đất

• Đất trồng cây cà rốt yêu cầu phải tơi xốp, nhiều mùn, thoát nước tốt như đất cát pha, đất thịt nhẹ, đất phù sa,..., độ pH của đất trồng cà rốt phải đạt từ 5,5 -7.
• Nếu trồng cà rốt ở những vùng đất cứng, đất sét, thành phần cơ giới nặng, cây sẽ cho củ ngắn, bị phân nhánh, tính thẩm mĩ và năng suất củ giảm mạnh [1].

Nước

• Cà rốt đặc biệt nhạy cảm với việc tưới nước vì vậy chế độ tưới nước cho cây khá khắt khe. Thiếu nước, cây cà rốt sẽ phát triển kém, cho củ nhỏ, phân nhiều nhánh. Thừa nước, độ ẩm đất quá cao, củ dễ bị bệnh hoặc nứt ra làm giảm chất lượng của sản phẩm.
• Độ ẩm đất thích hợp cho cây cà rốt sinh trưởng là 60 - 85% [1].

Hiệu quả kinh tế của cây cà rốt

• Cà rốt du nhập vào Việt Nam từ những năm 70 của thế kỷ 20 và được xem là loại cây có giá trị kinh tế cao. Hiện nay, cà rốt được trồng rộng rãi ở Lâm Đồng và các tỉnh phía Bắc, góp phần xóa đói giảm nghèo, thay đổi đời sống của bà con nông dân ở các địa phương này.
• Năm 2021 - 2022, diện tích trồng cà rốt ở tỉnh Hải Dương là 1.500ha, sản lượng ước tính khoảng 65.000 tấn [3], tỷ lệ cà rốt xuất khẩu đạt lên đến 80%. 
• Diện tích cà rốt trên toàn tỉnh Lâm Đồng ở vụ Đông - Xuân 2021 - 2022 tăng 0,5%; sản lượng tăng 1,2% so với vụ mùa trước. Riêng thành phố Đà Lạt diện tích trồng cà rốt đạt trong 2 năm gần đây đạt 374 ha [4].
• Tính đến cuối năm 2021, giá cà rốt thu mua tại vườn dao động từ 6.000 - 15.000đồng/ kg; giá bán lẻ tại các chợ đầu mối, siêu thị từ 25.000 - 100.000đồng/ kg tùy loại, trong đó cà rốt baby có giá đắt nhất so với các loại còn lại.

 

Tài liệu tham khảo

[1] Phạm Thị Hậu và ctv. Giáo trình mô đun trồng và chăm sóc cà rốt, cải củ. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trang 9 - 18.

[2] Thống kê của tổ chức Lương Thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc FAO.

[3]Trần Hiền, 2022. Cà Rốt Hải Dương vươn tầm quốc tế. Báo điện tử tỉnh Hải Dương, 2022.

[4] Văn Báu, 2022. Đà Lạt: Gieo trồng hơn 2.500 ha rau, củ vụ Đông Xuân. Báo điện tử tỉnh Lâm Đồng, 2022.