Đối với cây mít, hiện nay có ba kỹ thuật nhân giống được người dân sử dụng phổ biến nhất, đó là: Ghép cành, ghép mắt và chiết cành. Bà con hãy cùng Bác Sĩ Cây Xanh tìm hiểu về thao tác kỹ thuật, ưu điểm và nhược điểm của từng phương pháp dưới đây nhé.
Nội Dung
Cách ghép cành mít
Ghép cành là một trong những phương pháp nhân giống cây mít hiệu quả nhất, giúp cây con thừa hưởng được những đặc tính tốt từ cây mẹ như năng suất cao, chất lượng quả tốt, sớm ra trái và kháng bệnh tốt hơn so với cây trồng từ hạt. Thời điểm lý tưởng để thực hiện ghép cành cho cây mít, tăng tỉ lệ ghép thành công là vào đầu mùa mưa, thời tiết ấm áp không quá nóng hay quá lạnh.
Chọn gốc ghép mít
Để cây ghép có sức sinh trưởng tốt và cho năng suất cao, bà con cần lưu ý đến một số đặc điểm sau đây:
- Chọn gốc ghép trên 1 năm tuổi, khỏe mạnh và không mắc sâu bệnh.
- Gốc ghép phải có sức sinh trưởng tương đương với cành ghép.
- Có bộ rễ sinh trưởng khỏe mạnh, phân nhánh tốt, nhiều rễ tơ.
- Có khả năng tiếp hợp tốt với giống ghép.
- Thích ứng tốt với điều kiện khí hậu của địa phương.
Chọn cành ghép cây mít
- Cành ghép chọn từ cây mẹ có các ưu điểm trái ngon, sinh trưởng khoẻ mạnh
- Cành ghép khỏe mạnh, không mắc sâu bệnh hại.
- Tuổi cành ghép phù hợp với từng thời vụ mùa ghép.
Các bước áp ghép cành (chấp cành)
Trong số các phương pháp nhân giống vô tính cho cây mít thì hiện nay, phương pháp ghép cành đang được bà con sử dụng rộng rãi và mang lại hiệu quả cao [1].
Bước 1: Xử lý gốc ghép, cành ghép
Gốc ghép: Dùng dao cạo phần vỏ ngoài của gốc ghép dài khoảng 2cm và rộng khoảng 0,5cm.
Cành ghép: Chọn cành ghép có đường kính tương đương với gốc ghép, sau đó cạo phần vỏ ngoài có chiều dài và chiều rộng tương ứng với cành trên gốc ghép.
Bước 2: Ghép cành
Áp sát cành ghép và gốc ghép lại với nhau sao cho khớp.
Bước 3: Quấn dây
Sau khi ghép cành và gốc ghép lại với nhau thì tiến hành dùng băng keo hoặc dây nilon chuyên dụng để cố định chúng lại.
Khoảng 20 ngày sau ghép, tiến hành cắt ngọn của gốc ghép và gốc của cành ghép khi thấy vết ghép đã liền lại.
Lưu ý: Nên quấn dây nilon theo chiều từ dưới lên trên và quấn kín nơi ghép để hạn chế nước mưa, vi khuẩn xâm nhập gây hại cho cây.
Cách ghép mắt cho cây mít
Với kỹ thuật ghép mắt, bạn có thể nhân giống được nhiều cây mít giống với cây mẹ, đảm bảo chất lượng, nhanh được thu hoạch và năng suất cao.
Kỹ thuật chọn mắt ghép cây mít
- Mắt ghép phải được chọn từ những cành bánh tẻ, có đường kính gốc cành từ 6 - 10mm.
- Chọn những cành có từ 6 - 8 mầm ngủ, nằm ngoài bìa tán, không có sâu bệnh hại và những cành ở cấp cao.
- Mắt ghép phải đảm bảo được đặc tính của cây mẹ.
Các bước ghép mắt
Ghép mắt là phương pháp nhân giống vô tính được áp dụng trên nhiều loại cây ăn trái. Riêng đối với cây mít, phương pháp ghép mắt cửa sổ hình chữ H mang lại hiệu quả cao hơn so với các phương pháp ghép khác. Bà con có thể thực hiện thao tác ghép mắt cửa sổ hình chữ H cho cây theo các bước sau đây [2]:
Bước 1: Tách vỏ cây ghép
Tạo cửa sổ dài khoảng 1,5cm, rộng từ 0,7 - 1cm (tùy đường kính thân gốc ghép).
Bước 2: Cắt mắt ghép
Chọn mắt ghép khỏe mạnh trên cành và vạt mắt ghép sao cho tương xứng với cửa sổ đã tạo.
Bước 3: Ghép mắt vào cây
Ráp mắt ghép vào bên trong cửa sổ hình chữ H. Sau đó, quấn dây nilon chuyên dụng hoặc bọc nilon để bảo vệ mắt ghép.
Lưu ý: Nên quấn dây nilon theo chiều từ dưới lên trên và quấn kín nơi ghép để hạn chế nước mưa, vi khuẩn xâm nhập gây hại cho cây.
Cách chiết cành mít
Kỹ thuật chọn cành chiết cây mít
- Cành chiết được sử dụng để chiết cây phải tương đối già (từ 2 - 3 năm tuổi).
- Cành chiết khỏe mạnh, không mắc sâu bệnh hại.
- Phải được tuyển chọn trên cây mẹ có năng suất cao, có sức sinh trưởng tốt.
Các bước chiết cành
Chiết cành là một trong những phương pháp nhân giống mà vẫn giữ được đặc tính của cây mẹ. Đồng thời, cây chiết sinh trưởng nhanh, dễ chăm sóc và có thời gian cho trái nhanh [3],[4].
Bước 1: Khoanh cành chiết
- Dùng dao sắc khoanh 2 vòng song song trên vỏ cành chiết (cách nhau khoảng 4 - 5cm).
- Sau đó, tiến hành bóc vỏ rồi dùng dao cạo bỏ lớp tế bào tượng tầng trên cành.
- Lau sạch vết cắt và để khô nhựa trong khoảng 2 - 3 ngày rồi bó bầu.
Bước 2: Chuẩn bị đất bó bầu
- Giá thể để làm túi bầu có tỷ lệ thành phần như sau: 2 đất + 1 bùn ao phơi khô
- Độ ẩm tốt nhất của túi bầu khoảng 70%
Lưu ý: Không làm bầu quá to vì nếu cây không cung cấp đủ nước sẽ làm đất bị khô cứng, khiến cây khó ra rễ.
Bước 3: Bó bầu
- Giàn đất mỏng đều xung quanh khu vực khoanh cành.
- Sau đó, lấy giấy nilon quấn quanh bầu. Cuối cùng lấy dây buộc chặt hai đầu túi bầu (không để túi bầu có thể xoay vòng vì sẽ làm đứt rễ non).
Lưu ý: Có thể sử dụng thêm các chất kích thích sinh trưởng để cây ra rễ nhanh.
Bước 4: Cắt cành chiết
- Sau chiết từ 45 - 60 ngày (thời gian tùy vào từng giống cây khác nhau), khi thấy rễ đã chuyển từ màu trắng nõn sang vàng ngà hoặc hơi xanh thì có thể cưa cành chiết để giâm vào vườn ươm.
So sánh ưu nhược các phương pháp ghép chiết cành mít
| Tiêu chí | Phương pháp Ghép (Cành/Mắt) | Phương pháp Chiết Cành |
| Kỹ thuật thực hiện | Yêu cầu kinh nghiệm, sự khéo léo và kỹ thuật cao để mắt ghép/cành ghép sống và liền da. | Kỹ thuật đơn giản, dễ thực hiện hơn, tỷ lệ ra rễ cao, người làm vườn không chuyên cũng có thể làm được. |
| Hệ số nhân giống | Cao: Từ một cây mẹ có thể lấy được rất nhiều mắt/cành ghép để tạo ra hàng loạt cây con trong thời gian ngắn. | Thấp: Một cành chỉ tạo được một cây con. Muốn có nhiều cây giống phải chiết nhiều cành, làm tàn phá tán cây mẹ. |
| Ảnh hưởng lên cây mẹ | Ít ảnh hưởng: Chỉ lấy một phần nhỏ (mắt hoặc đoạn cành nhỏ), không làm suy kiệt cây mẹ quá nhiều. | Làm suy cây mẹ: Việc cắt bỏ các cành lớn có bộ lá hoàn chỉnh làm cây mẹ mất sức, dễ suy kiệt nếu chiết quá nhiều. |
| Bộ rễ & Sức chống chịu | Tốt: Sử dụng gốc ghép (thường là cây ươm từ hạt) nên có rễ cọc, bám đất sâu, chịu hạn, úng tốt và ít đổ ngã. | Yếu: Cây chiết không có rễ cọc (chỉ có rễ chùm mọc từ vết cắt), rễ ăn nông nên chịu hạn kém và rất dễ đổ ngã khi có gió lớn. |
| Thời gian thu hoạch | Nhanh: Cây nhanh ra hoa, kết trái do mang đặc tính già của cây mẹ. | Nhanh: Tương tự ghép, cây chiết cũng nhanh cho trái hơn trồng hạt. |
| Tuổi thọ cây | Trung bình - Khá: Tốt hơn cây chiết nhưng vẫn thấp hơn cây trồng từ hạt nguyên bản. Có thể bị thoái hóa giống. | Thấp: Cây mau già cỗi (do cành chiết vốn đã già), chu kỳ khai thác kinh tế ngắn. |
Tài liệu tham khảo
[1] Web lamtho.vn (2017), " Hướng dẫn kỹ thuật ghép áp cành ".
[2] Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (2011), " Kỹ thuật ghép Mít ".
[3] Fao Việt Nam (2021), " Cách chiết cành mít cho cành khỏe, ra rễ nhiều nhất ".
[4] Web lamtho.vn (2017), " Hướng dẫn kỹ thuật chiết cành cây cơ bản ".
[5] Trần Thị Xuyến và Ngô Hoàng Duyệt (2010), Giáo trình sơ cấp nghề - Nghề Nhân giống cây ăn quả, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trang 43.
Xem thêm kinh nghiệm trồng mít
