Thời điểm phun lem lép hạt cho lúa

Bệnh lem lép hạt là một trong những vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng lúa. Bệnh này không chỉ làm giảm sản lượng mà còn ảnh hưởng đến giá trị thương mại khi thu hoạch của gạo. Mời bà con nông dân cùng tìm hiểu cách quản lý bệnh và thời điểm phun lem lép hạt cho lúa hiệu quả nhất.

1. Bệnh lem lép hạt trên lúa là gì?

Bệnh lem lép hạt trên lúa là một loại bệnh do nhiều tác nhân gây ra, khiến hạt lúa bị lép, vỏ trấu chuyển màu sậm từ nâu đến đen, lốm đốm hoặc đen toàn bộ. Bệnh thường xuất hiện trong giai đoạn từ trổ bông đến trước khi thu hoạch, đặc biệt trong điều kiện thời tiết độ ẩm cao, mưa nắng thất thường, sương mù kết hợp với nắng gắt. Bệnh không chỉ làm giảm số lượng hạt chắc mà còn ảnh hưởng đến chất lượng gạo, gây thiệt hại kinh tế đáng kể cho người nông dân.

Triệu chứng nhận biết

• Bông lúa mọc thẳng đứng, phần lớn hạt trên bông bị lép.

• Vỏ trấu của hạt lúa chuyển màu sậm, từ nâu đến đen, có thể lốm đốm hoặc đen hoàn toàn, ảnh hưởng cả hạt có gạo và hạt lép.

• Hạt lúa bị lép, không phát triển đầy đủ, làm giảm năng suất vụ mùa.

2. Nguyên nhân gây bệnh lem lép hạt

Bệnh lem lép hạt trên lúa là kết quả của sự tấn công tổng hợp từ nhiều loại nấm và vi khuẩn, kết hợp với các yếu tố môi trường và kỹ thuật canh tác không phù hợp. Các nguyên nhân chính bao gồm:

• Tác nhân sinh học:

  • Nhiều loại nấm (như Curvularia, Fusarium, Alternaria) và vi khuẩn tấn công trong giai đoạn lúa trổ bông đến khi chín.

  • Nhện gié (một loại côn trùng nhỏ) chích hút nhựa cây, làm suy yếu bông lúa, tạo điều kiện cho nấm và vi khuẩn xâm nhập.

• Yếu tố môi trường:

  • Mưa kéo dài, độ ẩm cao trong mùa mưa (thường gặp ở vụ Hè Thu, Thu Đông) tạo điều kiện lý tưởng cho nấm và vi khuẩn phát triển.

  • Đất chua, nhiễm phèn, thiếu các nguyên tố vi lượng (như kẽm, mangan) làm cây lúa yếu, dễ nhiễm bệnh.

• Kỹ thuật canh tác:

  • Bón phân thừa đạm tạo điều kiện thuận lợi cho nấm và vi khuẩn phát triển.

  • Quản lý nước không hợp lý, đặc biệt là tình trạng ngập úng, làm giảm sức chống chịu của cây.

3. Biện pháp phòng ngừa bệnh lem lép hạt

Để quản lý bệnh lem lép hạt hiệu quả, cần áp dụng các biện pháp phòng ngừa tổng hợp từ khâu chọn giống, xử lý đất, đến quản lý đồng ruộng và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Dưới đây là các biện pháp chi tiết:

3.1. Chọn giống lúa kháng bệnh

• Lựa chọn các giống lúa có khả năng kháng bệnh lem lép hạt, chẳng hạn như các giống lúa lai hoặc giống lúa thuần có thời gian vô gạo nhanh.

• Một số giống lúa được khuyến cáo: OM5451, OM6976, hoặc các giống lúa địa phương đã được chọn lọc kỹ lưỡng.

• Kiểm tra nguồn giống chất lượng, đảm bảo không nhiễm nấm hoặc vi khuẩn từ đầu.

3.2. Xử lý hạt giống trước khi gieo sạ

• Ngâm hạt giống với các loại thuốc xử lý hạt giống để tiêu diệt mầm bệnh tiềm ẩn.

• Đảm bảo hạt giống được xử lý sạch, phơi khô trước khi gieo để tăng tỷ lệ nảy mầm và sức đề kháng.

3.3. Quản lý đồng ruộng

• Sạ thưa: Sử dụng lượng hạt giống từ 7-10 kg/1.000 m² để đảm bảo mật độ cây vừa phải, giúp thông thoáng, giảm độ ẩm và hạn chế sự lây lan của nấm, vi khuẩn.

• Hạ phèn, khử độc hữu cơ: Sử dụng vôi nông nghiệp hoặc các chất cải tạo đất để giảm độ chua và độc tố trong đất.

• Bón phân cân đối:

  • Bón phân đạm, lân, kali theo tỷ lệ hợp lý, bổ sung các nguyên tố trung vi lượng (kẽm, mangan, bo) https://bacsicayxanh.vn/phan-bon-la/vo-gao-nhanh để tăng sức đề kháng cho cây.

  • Tránh bón thừa đạm, vì điều này làm cây lúa mẫn cảm hơn với bệnh lem lép hạt.

• Điều tiết nước:

  • Duy trì mực nước phù hợp, tránh ngập úng kéo dài, đặc biệt trong giai đoạn lúa trổ bông.

  • Tưới tiêu hợp lý để đảm bảo đất đủ ẩm nhưng không quá ướt, giúp cây lúa khỏe mạnh.

3.4. Kiểm soát nhện gié

• Nhện gié là tác nhân gián tiếp làm tăng nguy cơ bệnh lem lép hạt. Sử dụng các loại thuốc đặc trị nhện gié như Comite hoặc Ortus khi phát hiện dấu hiệu chích hút.

• Theo dõi đồng ruộng thường xuyên để phát hiện sớm và xử lý kịp thời.

4. Thời điểm phun lem lép hạt cho lúa 

Việc phun thuốc đúng thời điểm và đúng liều lượng là yếu tố then chốt để kiểm soát bệnh lem lép hạt. Thuốc phòng trị bệnh lem lép hạt của Bacsicayxanh đã được nhiều hộ nông dân tin dùng và đạt được hiệu quả phòng trừ bệnh tốt.  Dưới đây là lịch phun thuốc hiệu quả:

4.1. Thời điểm phun thuốc

Các thời điểm quan trọng cần lưu ý để phòng trừ bệnh lem lép hạt trên lúa hiệu quả: Sau khi bón phân đón đòng, khi lúa trổ xẹt, lúa trổ hết.

• Lần 1: Giai đoạn lúa ôm bắp, trước khi trổ (2 ngày trước trổ thoát):

  • Phun vào sáng sớm hoặc chiều mát để đảm bảo thuốc thẩm thấu tốt và không bị rửa trôi.

  • Đây là giai đoạn cây lúa nhạy cảm nhất, cần bảo vệ để tránh nấm và vi khuẩn xâm nhập.

• Lần 2: Lúa trổ lác đác (7-5% bông trổ):

  • Phun thuốc khi bông lúa bắt đầu trổ để bảo vệ hạt lúa đang hình thành.

• Lần 3: Lúa trổ đều:

  • Tiếp tục phun thuốc để bảo vệ toàn bộ bông lúa, đảm bảo hạt lúa phát triển đầy đủ, vàng sáng và chắc khỏe.

Lần phun	Thời điểm phun	Thời gian cụ thể	Lưu ý
Lần 1	Lúa ôm bắp, trước khi trổ	2 ngày trước trổ thoát, phun vào sáng sớm (6-8h) hoặc chiều mát (16-18h)	Đây là giai đoạn cây lúa nhạy cảm nhất, cần bảo vệ để ngăn nấm và vi khuẩn xâm nhập. Phun vào sáng sớm hoặc chiều mát để thuốc thẩm thấu tốt, tránh bị rửa trôi.
Lần 2	Lúa trổ lác đác	Khi 7-5% bông lúa trổ, phun vào sáng sớm hoặc chiều mát	Bảo vệ bông lúa trong giai đoạn hình thành hạt, hạn chế sự tấn công của nấm và nhện gié.
Lần 3	Lúa trổ đều	Khi phần lớn bông lúa đã trổ đều, phun vào sáng sớm hoặc chiều mát	Đảm bảo toàn bộ bông lúa được bảo vệ, giúp hạt lúa phát triển đầy đủ, chắc khỏe.

4.2. Lựa chọn thuốc bảo vệ thực vật

• Ưu tiên thuốc phổ rộng: Sử dụng các loại thuốc có khả năng diệt cả nấm và vi khuẩn

• Phối trộn thuốc: Kết hợp thuốc đặc trị nấm để tăng hiệu quả.

• Liều lượng: Tuân thủ hướng dẫn sử dụng trên bao bì, đảm bảo đúng liều lượng và thời gian cách ly để không ảnh hưởng đến chất lượng gạo.

5. Lưu ý quan trọng khi quản lý bệnh lem lép hạt

• Theo dõi thời tiết: Trong mùa mưa, cần kiểm tra dự báo thời tiết để điều chỉnh lịch phun thuốc, tránh phun khi mưa lớn.

• Kết hợp các biện pháp: Phòng ngừa bệnh lem lép hạt hiệu quả nhất khi kết hợp chọn giống tốt, quản lý đồng ruộng hợp lý, và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng cách.

• Ghi chép và đánh giá: Ghi lại các thời điểm phun thuốc, loại thuốc sử dụng, và tình trạng đồng ruộng để rút kinh nghiệm cho các vụ sau.

6. Kết luận

Thời điểm phun lem lép hạt cho lúa là một thách thức lớn trong sản xuất lúa gạo, đặc biệt trong các vụ mùa mưa. Tuy nhiên, với các biện pháp quản lý tổng hợp như chọn giống kháng bệnh, xử lý hạt giống, quản lý đồng ruộng, và phun thuốc đúng thời điểm, nông dân có thể giảm thiểu thiệt hại và đảm bảo vụ mùa năng suất cao, chất lượng tốt.