Bệnh bã trầu là một trong những bệnh hại trên cây cà chua làm bà con nông dân hết sức đau đầu. Bệnh phát triển mạnh đặc biệt trong điều kiện thời tiết mát mẻ, ẩm ướt của mùa mưa như tại Việt Nam, có thể gây thiệt hại lên đến 100% năng suất nếu không được kiểm soát kịp thời.  Trong bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn bà con chi tiết về các biện pháp phòng trị bệnh bã trầu trên cà chua một cách hiệu quả.

1. Tác nhân gây bệnh bã trầu trên cà chua

Bệnh bã trầu, còn gọi là sương mai, do nấm Phytophthora infestans gây ra. Đây là loài nấm phát triển mạnh trong điều kiện thời tiết mát mẻ (khoảng 15-25°C), độ ẩm cao trên 95%, và mưa liên tục – những yếu tố thường thấy ở các vùng cao nguyên Việt Nam như Lâm Đồng vào mùa mưa. Đặc biệt, ở Việt Nam, bệnh thường bùng phát mạnh vào mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, đòi hỏi nông dân phải chủ động theo dõi.

Bệnh lây lan qua bào tử theo gió, nước mưa, hoặc nấm bệnh tồn tại trên tàn dư cây trồng. Nếu không phòng trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến rụng lá hàng loạt, giảm quang hợp, thối quả và mất trắng vụ mùa.

Bệnh bã trầu trên cà chua

2. Triệu chứng nhận biết bệnh bã trầu trên cà chua

Việc nhận biết sớm triệu chứng là yếu tố quyết định thành bại trong phòng trị bệnh bã trầu trên cà chua. Bệnh thường xuất hiện trên cây non khoảng 25-30 ngày tuổi, và lan nhanh nếu không can thiệp:

Trên lá: Ban đầu là các đốm vàng nhạt nhỏ, sau đó lan rộng và chuyển sang màu nâu đen. Mặt dưới lá xuất hiện lớp mốc trắng như sương muối – đây là dấu hiệu đặc trưng.

lá cà chua nhiễm bệnh bã trầu

Trên thân và cành: Vết bệnh lan xuống thân, gây thối đen và làm cây yếu đi.

Trên quả: Quả bị thối, bề mặt xuất hiện các vết nâu, làm giảm chất lượng và giá trị thương mại.

Mức độ nghiêm trọng: Trong điều kiện ẩm ướt, bệnh có thể lan rộng toàn vườn chỉ trong vài ngày, dẫn đến mất mùa.

Bệnh bã trầu gây thiệt hại nặng ở cà chua

3. Biện pháp phòng ngừa bệnh bã trầu trên cà chua

Phòng ngừa luôn hiệu quả hơn chữa trị. Dưới đây là các biện pháp canh tác giúp tạo môi trường bất lợi cho nấm bệnh:

  • Cải thiện thông thoáng vườn: Làm giàn cho cây cà chua, tỉa bỏ lá già và lá gốc để tăng lưu thông không khí. Bố trí mật độ trồng hợp lý (khoảng 40-50 cm giữa các cây) để tránh um tùm.
  • Quản lý độ ẩm và thoát nước: Xây dựng hệ thống thoát nước tốt để tránh đọng nước sau mưa. Tưới gốc thay vì tưới phun lên lá, đặc biệt tránh tưới vào buổi chiều tối để lá kịp khô.
  • Dinh dưỡng cân đối: Tránh bón thừa đạm (N), vì đạm làm cây mềm yếu và dễ nhiễm bệnh. Tăng cường kali (K) và lân (P) để tăng sức đề kháng.
  • Luân canh và vệ sinh đồng ruộng: Luân canh với cây trồng khác họ (như lúa, đậu) trong 3-4 năm để cắt đứt vòng đời nấm. Thu gom và tiêu hủy tàn dư cây bệnh ngay lập tức.
  • Chọn giống kháng bệnh: Sử dụng giống như Roma VF, ARP Tomato D2 hoặc Mountain Magic, đã được chứng minh có khả năng kháng bệnh tốt hơn.

Phòng bệnh bã trầu trên cà chua

4. Cách trị bệnh bã trầu trên cà chua

Trị bệnh bã trầu cà chua hoá học

Khi bệnh đã xuất hiện, sử dụng thuốc trừ nấm là biện pháp nhanh chóng và hiệu quả. Tuy nhiên, cần luân phiên để tránh kháng thuốc:

  • Thời điểm phun: Bắt đầu phòng ngừa từ 25-30 ngày sau trồng, phun trước khi bệnh chớm hoặc trước mưa. Đảm bảo phủ đều mặt trên và dưới lá.
  • Thuốc khuyến nghị: Sử dụng thuốc chứa hoạt chất Oxathiapiprolin + Famoxadone. Liều lượng: 700 ml/ha cho cà chua.
  • Quy trình "2+2": Phun 2 lần đầu cách nhau 7 ngày (700 ml/ha), luân phiên với thuốc khác, rồi phun thêm 2 lần ở giai đoạn 49-56 ngày. Phương pháp này kéo dài khoảng cách phun lên 7-10 ngày.

Lưu ý: Phun trước mưa 2 giờ để thuốc bám dính tốt. Tuân thủ thời gian cách ly (PHI) để đảm bảo an toàn thực phẩm.

Trị bệnh bã trầu trên cà chua

Thuốc trị bệnh bã trầu cà chua sinh học

Để loại bỏ và xử lý bệnh bã trầu trên cà chua, bà con cần sử dụng BS02 - Tika, với thành phần bao gồm nấm Chaetomium spp. có nhiệm vụ tiết ra enzyme làm ức chế và phá hủy vách tế bào của nấm Phytophthora infestans. Đồng thời, nấm Chaetomium spp. còn có khả năng sinh trưởng và phát triển rất mạnh, giúp ngăn ngừa các loại nấm, vi khuẩn tấn công và giúp cây cà chua tăng khả năng kháng bệnh héo xanh, lở cổ rễ, bệnh héo vàng,... 

Lưu ý: Sử dụng kết hợp với BS06 - Nano Đồng để gia tăng hiệu quả giúp cây nhanh khỏi bệnh và hồi phục.

Thuốc trị bệnh bã trầu cà chua

5. Tổng hợp các biện pháp

Dưới đây là bảng so sánh để bạn dễ dàng chọn lựa phương pháp phù hợp:

Biện Pháp

Mô Tả

Ưu Điểm

Nhược Điểm

Canh Tác

Cải thiện thông thoáng, thoát nước, luân canh 3-4 năm, dinh dưỡng cân đối.

Chi phí thấp, bền vững, giảm độ ẩm hiệu quả.

Tốn công lao động, ít hiệu quả nếu bệnh đã lan rộng.

Hóa Học

Phun nội hấp với quy trình "2+2": 700 ml/ha, cách 7-10 ngày.

Tác động nhanh, kéo dài bảo vệ, khô vết bệnh nhanh.

Chi phí cao, rủi ro kháng thuốc, ảnh hưởng đến sức khoẻ, chất lượng thương phẩm

Sinh Học 

Phòng bệnh: Xử lý đất với trichoderma

Thuốc đặc trị bã trầu bã trầu sinh học BS02 - Tika 

Thân thiện môi trường, cải thiện đất, giảm hóa chất.

Hiệu quả chậm, phụ thuộc điều kiện.

Giống Kháng Bệnh

Sử dụng Roma VF, ARP Tomato D2.

Phòng ngừa lâu dài, không cần thêm chi phí.

Không miễn dịch hoàn toàn, phụ thuộc giống.

Quản lý bệnh bã trầu trên cà chua

Để phòng trị bệnh bã trầu trên cà chua hiệu quả, hãy kết hợp tất cả các biện pháp và theo dõi định kỳ. Áp dụng các biện pháp sinh học không những giúp phòng trị bệnh bã trầu trên cà chua hiệu quả mà còn góp phần vào nông nghiệp bền vững, giảm tác động môi trường và tăng lợi nhuận lâu dài.