Lúa lộn (lúa đốc), lúa ma (lúa trời, lúa hoang), lúa hai tầng hay còn gọi là lúa cỏ là loại dịch hại nghiêm trọng, làm giảm năng suất lúa từ 15 - 20%. Nếu tỷ lệ lúa lộn cao có thể không cho thu hoạch được và lây nhiễm nghiêm trọng đến những vụ mùa sau. Hiểu được nỗi lo đó, Bác Sĩ Cây Xanh cung cấp một số thông tin liên quan về lúa lộn, lúa ma, cách diệt lúa ma với mong muốn giúp bà con nhận biết và sớm có biện pháp xử lý kịp thời.
Giải pháp phòng trừ lúa lộn, lúa ma, lúa hai tầng
Nguồn gốc lúa ma
Lúa ma là tổ tiên của giống lúa trồng hiện nay, thường mọc hoang dại ven sông, rạch, ao nhỏ trong vườn cây ăn trái. Ngày nay lúa hay mọc xen vào các ruộng lúa trồng. Do đặc tính mọc hoang và phát triển tự nhiên nên nông dân đã đặt tên cho loại lúa này là lúa trời.
Lúa ma (lúa cỏ) rất giống lúa thường, sinh trưởng rất nhanh; trổ bông sớm hơn lúa thường, có râu dài, hoặc không có râu, tỉ lệ lép cao, dễ đổ ngã.Ngoài ra, giống lúa này còn có một đặc điểm nổi bật là hạt lúa vừa chín sẽ tự rụng khi ánh nắng mặt trời xuất hiện. Ngày xưa nông dân phải thức từ lúc khuya để vào ruộng thu hoạch lúa trước khi mặt trời mọc. Có lẽ vì tính ma mị này mà giống lúa này được gọi tên là lúa ma.
Đặc điểm của lúa lộn, lúa ma, lúa hai tầng
Dịch hại lúa lộn, lúa ma, lúa hai tầng thường khó nhận diện ở giai đoạn đầu do cây mạ rất giống với lúa trồng, các loại lúa hoang này thường sinh trưởng và phát triển mạnh nên có thể dễ gây nhầm lẫn đó là những cây lúa tốt.
Rễ lúa ma phát triển mạnh mẽ, có khả năng khử các chất gây chua, hút lấy dinh dưỡng và nước trong đất để tăng trưởng. Nhờ rễ đã bám chặt trong đất nên nước lũ dâng cao tới đâu thì cây lúa cũng ngoi theo tới đó. Cây có thể vượt rất nhanh theo nước, thân cây lúa tăng trưởng hơn 10cm/ngày.
Lúa lộn, lúa ma, lúa 2 tầng được chia làm các loại chính sau: cây thân cao, hạt thóc râu dài; cây thấp, hạt thóc có râu và cây lùn, hạt thóc không râu.
Đặc điểm dễ nhận diện nhất của lúa cỏ chính là hạt lúa:
Hạt lúa cỏ có râu dài, dễ dàng nổi trên mặt nước rồi lan truyền đi nơi khác, chim, chuột rất sợ ăn phải những hạt này vì nếu lỡ ăn thì không thể nuốt được, có thể gây nghẹn chết.
Hạt lúa ma trơn và lép hơn lúa trồng nên năng suất rất thấp. Bà con nông dân cũng không thể thu hoạch loại lúa này chung với lúa thường do chúng thường chín trước và tự rụng
Hạt lúa cỏ sống rất lâu, khi rụng xuống bị vùi trong đất, bị ngâm nước nhưng nó vẫn duy trì sức sống mãnh liệt và có thể nảy mầm trong vài năm.
Tác hại của lúa cỏ
Lúa lộn, lúa ma, lúa cỏ cạnh tranh dinh dưỡng, ánh sáng với lúa trồng: Nhờ khả năng phát triển mạnh mẽ mà lúa cỏ có bộ rễ khỏe hơn giúp hấp thu chất dinh dưỡng tốt hơn và mọc cao vượt lên trên lúa trồng gây cạnh tranh ánh sáng.
Làm giảm năng suất: Lúa ma có hạt lép nên không mang lại năng suất cho bà con nông dân, ngoài ra sự cạnh tranh dinh dưỡng và dễ bị đổ ngã của cây lúa ma, lúa cỏ cũng làm giảm năng suất của những cây lúa trồng.
Giảm chất lượng gạo: hạt của các loại lúa lộn, lúa ma, lúa 2 tầng có màu sắc khác với hạt gạo bình thường, nên khi thu hoạch bị lẫn vào lúa trồng sẽ làm giảm phẩm chất gạo cũng như giảm giá trị tiêu dùng và xuất khẩu.
Kinh nghiệm xử lý lúa cỏ, quản lý lúa lộn, diệt lúa 2 tầng
Để quản lý lúa lộn, diệt lúa ma, lúa hai tầng tốt bà con cần hiểu rõ các nguyên nhân chúng xuất hiện và có biện pháp xử lý sớm:
Giống lúa: Cần sử dụng lúa giống đảm bảo chất lượng (giống nguyên chủng, giống xác nhận). Hạn chế việc tự để giống qua các vụ, đặc biệt không sử dụng lúa tự để ở những vùng đã có lúa cỏ xâm nhiễm để gieo cấy ở vụ sau.
Khử lẫn: Đối với ruộng lúa đang bị lúa cỏ gây hại rải rác cần phải nhổ bỏ lúa cỏ bằng tay; thường xuyên cắt các bông lúa cỏ lẫn tạp khi mới trổ đem tiêu hủy để tiêu diệt nguồn lây lan. Những diện tích lúa bị nhiễm lúa cỏ trên 70% cần khoanh vùng (đắp bờ ngăn, chăng lưới mắt nhỏ trên ruộng), thu hoạch riêng, tận thu, cắt sát gốc; Sau khi thu hoạch, phơi khô rơm, rạ và vun gọn tiến hành đốt để tiêu diệt tàn dư.
Vệ sinh đồng ruộng: Sau khi thu hoạch tiến hành đưa nước tạo ẩm trên ruộng để nhử hạt lúa cỏ và các loại cỏ dại nảy mầm, sau đó tiến hành cày lật và ngâm dầm; trước khi vào vụ gieo cấy tiến hành làm đất kỹ.
Nguồn lây lan: Vệ sinh máy gặt sau khi thu hoạch lúa ở vùng bị nhiễm lúa cỏ để hạn chế lúa cỏ lây nhiễm sang các ruộng, các vùng, các xã khác nhau. Hạt lúa cỏ có thể trôi và phát tán theo đường nước tưới tiêu, do đó cần khoanh vùng bị nhiễm, vệ sinh đồng ruộng và kênh mương sau mỗi vụ thu hoạch.
Thuốc diệt lúa lộn, lúa ma, lúa hai tầng
Chế phẩm sinh học BS11 - Quản lý lúa lộn, cách diệt lúa ma, lúa hai tầng hiệu quả
BS11 - Quản lí lúa lộn ứng dụng công nghệ hiện đại, sản phẩm chứa các vi sinh vật có lợi như Chaetomium spp, Actinomycetes app,.. giúp phân hủy các hạt lúa lẫn, lúa ma, lúa hai tầng và hạt cỏ chưa nảy mầm.
Ngoài công dụng tiêu diệt hạt tiền nảy mầm lúa cỏ, BS11 còn bổ sung các dưỡng chất thiết yếu như K-Humate giúp cân bằng ion đất, tạo điều kiện thuận lợi cho các chủng vi sinh vật có ích.
Enzyme được sinh ra từ vi sinh vật giúp tiêu diệt các hạt lúa lộn,lúa cỏ còn sót lại. Đồng thời phân hủy rơm rạ, gốc rạ, xác bã thực vật thành phân hữu cơ trong đất, tạo độ thông thoáng cho đất, giúp chống xì phèn, làm tơi xốp đất, từ đó giúp bộ rễ phát triển tốt hơn, hạn chế nghẹt rễ chết cây con.
Đặc biệt chế phẩm BS11 - Quản lí lúa lộn có thành phần từ các chủng vi sinh có lợi, hoàn toàn tự nhiên nên đảm bảo an toàn cho người sử dụng, không ảnh hưởng đến động vật và môi trường.
Hướng dẫn cách diệt lúa má với sản phẩm BS11 - Quản lí lúa lộn:
Với 1 gói BS11 (500g) sử dụng được cho 2000 mét vuông (2 công đất):
Sau khi thu hoạch lúa xong, bà con có thể đốt rơm rạ hoặc cuốn rơm rạ và cho nước vào ngập mặt ruộng, sau đó tiến hành sử dụng sản phẩm. Có thể trộn BS11 chung với đất, cát, phân bón để rải hoặc pha với nước (2 – 3 bình 25 lít nước) để phun đều xuống bề mặt ruộng.
Sau khi phun hoặc rải sản phẩm 1-2 ngày, có thể tiến hành cày xới, làm đất theo thông thường. Tiếp tục ngâm giữ nước thuốc ở ruộng ngập gò từ 5-7 ngày, sau đó rút nước và tiến hành gieo sạ bình thường (không ảnh hưởng đến các hạt giống gieo và các vật nuôi khác).
Xin chào mọi người, mình là Ngọc Định, Kỹ sư ngành Lâm nghiệp của trường Đại học Nông lâm TP.Hồ Chí Minh. Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất gắn liền với nông nghiệp, cũng như mình đã trải qua nhiều năm làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp nên mình thấu hiểu những khó khăn, trăn trở của người nông dân. Với mong muốn mang khoa học công nghệ hiện đại ứng dụng vào trong sản xuất nông nghiệp để giúp bà con nông dân, mình hy vọng những chia sẻ về kiến thức nông nghiệp đã học được và trải qua trên thực tế sẽ giúp ích cho bà con nông dân, giúp bà con có một vụ mùa đạt năng suất cao.