Rơm rạ sau thu hoạch là một nguồn tài nguyên tốt cho đất nếu được xử lý đúng cách. Phương pháp xử lý rơm rạ bằng chế phẩm trichoderma là phương pháp phân huỷ sinh học hiệu quả cao biến rơm rạ thành phân bón hữu cơ, cải thiện chất lượng đất, nâng cao năng suất lúa gạo.
Nội dung
Quy trình xử lý rơm rạ bằng chế phẩm trichoderma
1. Chuẩn bị nguyên liệu
Rơm rạ:
Thu gom rơm rạ ngay sau khi thu hoạch lúa hoặc các cây lương thực khác như cây bắp ngô, đậu,...
Chế phẩm Trichoderma:
Bà con nông dân có thể mua tại các cửa hàng vật tư nông nghiệp uy tín, trung tâm khuyến nông, hoặc các đơn vị sản xuất chế phẩm sinh học. Sử dụng chế phẩm trichoderma hoặc chế phẩm phân huỷ gốc rạ chứa thành phần chính là trichoderma kết hợp cùng một số vi sinh vật hữu ích kích rễ lúa ra nhanh khoẻ.
2. Pha chế dung dịch Trichoderma
Thực hiện theo hướng dẫn sử dụng trên bao bì. Tham khảo
Pha loãng:
Pha 1 gói 500g với 50l - 100l nước sạch ở nhiệt độ thường (Nếu sử dụng nước máy nên xả trước ít nhất 24 giờ trước khi pha). Sử dụng cho 2 công đất 2000m2.
Từ từ đổ chế phẩm Trichoderma (dạng bột hoặc dạng lỏng) vào nước.
Khuấy đều:
Dùng que sạch khuấy đều, kỹ theo một chiều trong ít nhất 3-5 phút.
Mục đích: Đảm bảo bào tử nấm Trichoderma được phân tán hoàn toàn và đồng đều trong nước, không bị vón cục, để đạt được hiệu quả xử lý đồng đều khi phun, không bị nghẽn tắc béc phun.
3. Tiến hành xử lý rơm rạ
Rải rơm rạ
Rải rơm rạ thành một lớp đều trên mặt ruộng đã thu hoạch hoặc tại khu vực chuyên dụng để ủ (như nền đất nện, bãi tập kết). Độ dày lớp rơm lý tưởng khoảng 20-30 cm.
Phun dung dịch Trichoderma
Sử dụng bình phun thuốc trừ sâu hoặc bình phun tay sạch.
Phun đều, tưới kỹ dung dịch Trichoderma đã pha lên toàn bộ bề mặt lớp rơm rạ. Phun sao cho rơm rạ được ẩm đều nhưng không đẫm nước (tưới đến khi thấy rơm hơi ướt đều, độ ẩm từ 50-60%).
Mục đích: Cung cấp độ ẩm cần thiết cho nấm Trichoderma hoạt động và đưa bào tử nấm tiếp xúc trực tiếp với cơ chất (rơm rạ).
Cày xới ruộng:
Dùng cuốc, xẻng hoặc máy cày nhỏ để đảo trộn lớp rơm rạ vừa phun ướt với một lớp đất mặt mỏng (dày khoảng 2-5 cm) phía dưới (Thực hiện trong vòng 3 ngày sau khi sử dụng trichoderma).
Mục đích:
Cung cấp thêm khoáng chất và vi sinh vật bản địa từ đất, hỗ trợ quá trình phân hủy.
Giúp bào tử Trichoderma tiếp xúc tốt hơn với cả rơm và đất.
4. Theo dõi quá trình phân hủy
Che phủ giữ ẩm:
Dùng bạt nhựa, bao tải ẩm, lá chuối, hoặc một lớp rơm rạ khô phủ lên trên lớp rơm đã xử lý.
Mục đích: Giữ ẩm cho đống ủ, tạo môi trường ẩm ướt tối ưu cho Trichoderma sinh trưởng và phân giải rơm rạ. Đồng thời che mưa lớn làm trôi chế phẩm và che nắng gắt làm khô đống ủ.
Theo dõi định kỳ:
Kiểm tra độ ẩm: Sau 3-5 ngày, kiểm tra độ ẩm trong đống ủ. Dùng tay bốc một nắm rơm ở giữa, nắm chặt:
Nếu thấy nước rỉ ra kẽ tay: Quá ướt -> Cần mở bạt cho thoát bớt hơi nước, đảo sơ để thông thoáng.
Nếu nắm chặt không thấy nước rỉ, buông tay rơm vẫn giữ hình dạng: Độ ẩm tốt.
Nếu rơm khô, không giữ được hình: Quá khô -> Cần bổ sung thêm nước sạch hoặc dung dịch Trichoderma pha loãng.
Kiểm tra nhiệt độ: Đống ủ tốt sẽ sinh nhiệt (có thể ấm nóng khi sờ vào). Nhiệt độ tăng (40-50°C) là dấu hiệu tốt cho thấy vi sinh đang hoạt động mạnh.
Kiểm tra mùi và nấm mốc:
Mùi: Quá trình phân hủy tốt thường có mùi mùn đất hoặc mùi chua nhẹ đặc trưng. Nếu có mùi hôi thối nồng: Dấu hiệu của yếm khí (thiếu oxy) -> Cần đảo trộn đống ủ ngay để cung cấp oxy.
Nấm mốc: Xuất hiện lớp nấm trắng mịn phủ trên rơm là bình thường (thường là sợi nấm Trichoderma). Nếu thấy nấm mốc đen, xanh, vàng...: Dấu hiệu của nấm không mong muốn, có thể do nguyên liệu bẩn, quá ẩm, thiếu oxy hoặc chế phẩm kém chất lượng -> Cần đảo trộn, điều chỉnh độ ẩm, hoặc bổ sung thêm chế phẩm Trichoderma chất lượng tốt.
Thời gian xử lý
Thời gian phân hủy hoàn toàn rơm rạ thành mùn thường dao động trong khoảng 2 đến 3 tuần.
Yếu tố ảnh hưởng
- Thời tiết: Nắng ấm (25-35°C) và độ ẩm vừa phải giúp rút ngắn thời gian. Trời lạnh hoặc mưa nhiều kéo dài thời gian.
- Độ ẩm đống ủ: Duy trì độ ẩm thích hợp là chìa khóa.
- Chất lượng chế phẩm & cách làm: Sử dụng đúng loại, đúng liều, phun đều, trộn đất, che phủ tốt sẽ nhanh hơn.
- Độ dày lớp rơm & độ chặt: Lớp mỏng, tơi xốp sẽ phân hủy nhanh hơn lớp dày, nén chặt.
Dấu hiệu ủ rơm rạ thành công
Rơm rạ trở nên mềm, dễ vỡ vụn, chuyển màu nâu sẫm hoặc đen, có mùi thơm đất. Sờ vào thấy tơi xốp, không còn nhận rõ hình dạng rơm rạ ban đầu.
Sử dụng sản phẩm sau phân hủy
Sau khi rơm rạ đã phân hủy hoàn toàn thành mùn hữu cơ, có thể:
Cày/vùi trực tiếp vào đất: Giúp đất trở nên tơi xốp, thoáng khí, tăng khả năng giữ nước và giữ dinh dưỡng.
Bón lót cho cây trồng: Rải đều mùn hữu cơ lên luống hoặc vào hố trồng trước khi gieo trồng.
Hiệu quả khi ủ rơm rạ với trichoderma
-
Cải thiện đất vượt trội: Làm tăng hàm lượng chất hữu cơ, cải thiện cấu trúc đất (tơi xốp, thoáng khí), tăng khả năng giữ nước và dinh dưỡng.
-
Bổ sung dinh dưỡng: Mùn hữu cơ cung cấp dinh dưỡng từ từ và cân đối cho cây trồng.
-
Giảm chi phí đầu vào: Giảm đáng kể nhu cầu sử dụng phân bón hóa học và phân hữu cơ mua ngoài.
-
Bảo vệ môi trường:
-
Ngăn chặn hoàn toàn việc đốt rơm rạ - nguyên nhân gây ô nhiễm không khí (bụi mịn, khí CO2), ảnh hưởng sức khỏe và gây mất an toàn giao thông.
-
Giảm lượng rác thải nông nghiệp ra môi trường.
-
-
Ức chế mầm bệnh: Nấm Trichoderma cạnh tranh và tiết enzyme ức chế nhiều loại nấm bệnh gây hại trong đất (như Rhizoctonia, Fusarium, Pythium...), giảm nguy cơ bệnh cho cây trồng.
-
An toàn sinh học: Thân thiện với môi trường và con người, không gây độc hại.
Lưu ý khi thực hiện
Kết hợp với phân chuồng để đạt hiệu quả cao: Xử lý rơm rạ cùng với phân chuồng (đã ủ hoai) sẽ tăng hiệu quả phân hủy và chất lượng mùn hữu cơ.
Với quy trình xử lý rơm rạ bằng chế phẩm trichoderma, Bacsicayxanh.vn mong muốn hỗ trợ bà con nông dân đạt được hiệu quả cao trong quá trình xử lý rơm rạ giúp giảm chi phí đầu vào, tăng năng suất lúa.
