Chuyển đổi nền nông nghiệp theo hướng bền vững, giảm phát thải khí nhà kính. Các mô hình trồng trọt giảm phát thải, được triển khai thí điểm tại nhiều địa phương, không chỉ góp phần bảo vệ môi trường mà còn mang lại lợi ích kinh tế và xã hội đáng kể.
Các mô hình trồng trọt giảm phát thải tiêu biểu
Dự án "Tuyên truyền vận động nông dân xử lý rác thải tại Việt Nam", do Hội Nông dân Việt Nam triển khai với sự tài trợ của Earth Care Foundation, đã áp dụng nhiều kỹ thuật tiên tiến tại 15 tỉnh, thành phố, bao gồm Hà Nội, từ năm 2021. Các mô hình nổi bật bao gồm:
1. Ủ phân hữu cơ và xử lý gốc rạ bằng chế phẩm sinh học
-
Mô tả: Phụ phẩm nông nghiệp như rơm rạ, thân ngô được xử lý bằng chế phẩm sinh học hoặc ủ phân hữu cơ ngay tại ruộng, thay vì đốt bỏ.
-
Lợi ích:
-
Giảm phát thải khí metan và CO2 từ việc đốt rơm rạ.
-
Cải tạo đất tơi xốp, tăng năng suất lúa (từ 50 tạ/ha lên gần 60 tạ/ha tại một số khu vực ở Hà Nội).
-
Giảm sử dụng phân bón hóa học, tiết kiệm chi phí.
-
2. Lên men phụ phẩm cây trồng làm thức ăn chăn nuôi
-
Mô tả: Các phụ phẩm như thân ngô, rơm, vỏ lạc được lên men để làm thức ăn dự trữ cho gia súc, đặc biệt là bò.
-
Lợi ích:
-
Giảm ô nhiễm môi trường do đốt phụ phẩm.
-
Cung cấp nguồn thức ăn chất lượng cao, giúp gia súc khỏe mạnh, tăng chất lượng sữa (như ghi nhận tại huyện Gia Lâm, Hà Nội).
-
Tiết kiệm chi phí thức ăn chăn nuôi.
-
3. Nuôi trùn quế và sâu canxi
-
Mô tả:
-
Trùn quế: Tận dụng phân gia súc và rác thải hữu cơ để nuôi trùn quế, tạo ra nguồn thức ăn giàu dinh dưỡng cho gia cầm và phân bón hữu cơ cho cây trồng.
-
Sâu canxi: Sử dụng chất thải chăn nuôi để nuôi sâu, sau đó dùng sâu làm thức ăn cho gà, cá, và phân sâu làm phân bón.
-
-
Lợi ích:
-
Giảm 30% chi phí thức ăn công nghiệp (theo kết quả tại Đông Anh, Hà Nội).
-
Tăng thu nhập hộ gia đình (ví dụ: từ 70 triệu lên hơn 100 triệu đồng/năm tại một số hộ).
-
Giảm ô nhiễm từ chất thải chăn nuôi, cải thiện môi trường nông thôn.
-
4. Nuôi gà trên đệm lót sinh học
-
Mô tả: Sử dụng đệm lót sinh học (gồm trấu, mùn cưa, chế phẩm vi sinh) để nuôi gà, giúp phân hủy chất thải ngay tại chuồng.
-
Lợi ích:
-
Loại bỏ mùi hôi, giữ chuồng trại khô ráo.
-
Gà phát triển tốt, xuất chuồng sớm hơn 3-5 ngày, thịt thơm ngon hơn (theo ghi nhận tại Đông Anh, Hà Nội).
-
Giảm 20% chi phí thuốc thú y.
-
Hiệu quả và tác động thực tiễn
Kinh tế
-
Các hộ tham gia mô hình tiết kiệm 2-4 triệu đồng/năm chi phí thức ăn chăn nuôi.
-
Tăng thu nhập đáng kể nhờ tận dụng phụ phẩm và giảm phụ thuộc vào thức ăn công nghiệp.
-
Sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao hơn, đáp ứng nhu cầu thị trường về nông sản sạch.
Môi trường
-
Giảm đáng kể hiện tượng đốt rơm rạ, góp phần giảm phát thải khí nhà kính.
-
Cải thiện chất lượng đất và nước, giảm ô nhiễm từ chất thải chăn nuôi.
-
Tạo ra môi trường nông thôn sạch hơn, nâng cao chất lượng sống.
Xã hội
-
Nhận được sự ủng hộ cao (99% nông dân ủng hộ, theo khảo sát năm 2022).
-
Góp phần nâng cao nhận thức về nông nghiệp tuần hoàn và sinh thái.
-
Hỗ trợ chương trình xây dựng nông thôn mới, thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng.
Tiềm năng và thách thức
Tiềm năng
-
Nhân rộng mô hình: Các mô hình trên dễ áp dụng, chi phí thấp, phù hợp với điều kiện nông thôn Việt Nam.
-
Tín chỉ carbon: Việc thí điểm 5 mô hình canh tác có khả năng phát triển tín chỉ carbon mở ra cơ hội tham gia thị trường carbon toàn cầu.
-
Nhãn hiệu "phát thải thấp": Tăng giá trị cạnh tranh cho nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Thách thức
-
Nguồn lực: Cần đầu tư thêm vào đào tạo, công nghệ và cơ sở hạ tầng để mở rộng quy mô.
-
Nhận thức: Một số nông dân vẫn chưa quen với các kỹ thuật mới, đòi hỏi tăng cường tuyên truyền.
-
Phát triển tài liệu: Xây dựng cơ sở dữ liệu về phát thải trong trồng trọt đòi hỏi sự phối hợp liên ngành và công nghệ hiện đại. Để tập huấn, đào tạo kỹ thuật cho người nông dân.
Các mô hình trồng trọt giảm phát thải tại Việt Nam, đặc biệt thông qua dự án của Hội Nông dân Việt Nam, không chỉ góp phần thực hiện cam kết quốc gia về giảm phát thải mà còn mang lại lợi ích kinh tế và xã hội thiết thực. Với sự hỗ trợ từ chính phủ, tổ chức quốc tế và sự tham gia tích cực của nông dân, những mô hình này hứa hẹn sẽ là nền tảng cho một nền nông nghiệp xanh, bền vững, góp phần đưa Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.
