Phân xanh là gì? Công dụng của phân xanh đối với cây trồng

Được sử dụng ngày càng rộng rãi trong trồng trọt, vậy công dụng của phân xanh là gì? Phân xanh nên được sử dụng thế nào để phát huy tối đa tác dụng? Cùng Bác Sĩ Cây Xanh theo dõi bài viết sau đây.

Phân xanh là gì?

Phân xanh là một loại phân bón hữu cơ, rất tốt cho việc cải tạo đất và cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng. Được hình thành từ các cây phân xanh: cây họ đậu, vỏ bã hoa quả, cà phê và các loại cây thân thảo,... bà con nông dân thường cày vùi toàn bộ sinh khối của các cây này trực tiếp vào đất để tăng cường chất hữu cơ, mùn, đạm, khoáng chất,...

Các loại cây phân xanh phổ biến gồm:

Cây họ đậu: Lạc dại, điền thanh, đậu nho nhe, keo dậu, muồng, trinh nữ không gai, đậu triều,...

Cây họ cúc: Cỏ lào, cây quỳ dại, hướng dương.

Cây họ hòa thảo (cỏ): Lúa, cây kê. Hệ rễ sâu và rộng của chúng rất hiệu quả trong việc thu hồi các dưỡng chất đã bị rửa trôi.

Cây họ cải: Mù tạt, cây dầu cải

Cây khác: Bèo hoa dâu, lục bình

Trong các loại nguyên liệu làm phân xanh thì cây họ đậu cho hiệu quả nhất vì ở rễ các cây họ đậu thường có vi sinh vật cộng sinh tổng hợp được đạm (Nitơ) từ không không cây có thể hấp thụ được. Tùy theo mục đích sử dụng phân mà có thể chọn những cây phân xanh khác nhau. Các loại cây phân xanh thường dễ trồng và có thời gian phát triển nhanh, sinh trưởng mạnh.

Công dụng của phân xanh

Công dụng của phân xanh là gì? Phân xanh mang lại độ phì nhiêu cho đất, góp vai trò quan trọng trong việc chống xói mòn và hạn chế sự phụ thuộc vào các loại phân bón hoá học.

• Bổ sung dinh dưỡng cho đất:

  Tăng chất hữu cơ và mùn: Mỗi hecta cây phân xanh có thể cung cấp từ 15-30 tấn chất xanh (tương đương 3-4 tấn chất khô), giúp đất tơi xốp và giàu mùn.

  Cung cấp Đạm (Nitrogen): Các cây họ Đậu có khả năng cộng sinh với vi sinh vật ở rễ, giúp cố định đạm từ không khí. Lượng đạm này sau đó được cung cấp lại cho cây trồng chính.

  Làm giàu khoáng chất: Cây phân xanh có hệ rễ sâu, có khả năng hút các chất dinh dưỡng khó tiêu như Lân (P) và Kali (K) từ các tầng đất sâu và đưa chúng trở lại tầng canh tác.

• Cải tạo đặc tính của đất:

  Cải thiện cấu trúc đất: Giúp đất cát bớt rời rạc, tăng khả năng giữ nước và giữ phân. Ngược lại, nó cũng giúp đất thịt nặng trở nên thoáng khí hơn.

  Bảo vệ đất: Lớp thảm thực vật dày đặc của cây phân xanh giúp chống xói mòn do nước và gió, đặc biệt hiệu quả trên đất dốc.

  Giảm nhiệt độ đất và tăng cường khả năng trao đổi chất, giúp giữ lại các dưỡng chất.

• Hỗ trợ kiểm soát dịch hại:

  Hạn chế cỏ dại: Cây phân xanh phát triển nhanh và hạn chế được cỏ dại.

  Ngăn chặn tuyến trùng (nematode): Trồng các loại cây phân xanh mà tuyến trùng hại rễ không thể sinh sống giúp cắt đứt vòng đời của chúng.

• Hiệu quả kinh tế:

  Có thể dùng làm thức ăn cho gia súc, sau đó sử dụng phân của chúng để bón ruộng, tạo ra hiệu quả kinh tế kép.

  Giảm sự phụ thuộc vào phân bón hóa học, hướng tới một nền nông nghiệp hữu cơ bền vững.

Cách ủ phân xanh tại nhà

Ủ phân xanh tại nhà có thể được thực hiện như sau:

• Nguyên liệu: Cho 100kg nguyên liệu phân xanh
• Trichoderma: 0,5kg
• Phân lân và vôi bột: Mỗi loại khoảng 4-6kg; Phân chuồng:  5 -10kg để làm men. 
• Cách ủ:
• Bước 1: Cắt phân xanh thành đoạn từ 5-10cm.
• Bước 2: Cứ cách một lớp phân xanh rải một lớp phân chuồng, Trichoderma, lân và vôi bột.
• Bước 3: Nén chặt và tủ bạt đen, trát một lớp bùn dày khoảng 2cm bao kín đống phân, chừa một lỗ để tưới nước giữ ẩm.

*Cách 1-2 tháng trộn đảo phân, nén Chặt lại và trát bùn phủ kín rồi ủ tiếp. Sau 4-5 tháng có thể sử dụng đến bón cho cây.

Cách sử dụng cây phân xanh hợp lý

Cách sử dụng phân xanh hợp lý cho cây trồng: 

• Cày vùi vào đất: Cây phân xanh đến giai đoạn ra hoa cày vùi chúng vào đất, lúc này cây phân xanh có năng suất sinh khối cao nhất và cây chưa có hạt nên sẽ không gây trở ngại cho cây trồng chính. 
• Bón lót cho cây trồng lúc làm đất.
• Trồng xen canh trên vườn cây trồng chính.
• Tủ gốc, phủ luống, ép xanh cho cây lâu năm.
• Ủ hoai mục cây phân xanh rồi mới bón cho cây trồng.

Lưu ý khi sử dụng phân xanh

Bà con nông dân khi sử dụng phân xanh cho vườn cây cần lưu ý một số điểm sau để phân phát huy tác dụng tối đa.

• Khi vùi phân xanh cần bón thêm phân lân để đẩy nhanh quá trình phân giải hữu cơ, cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho cây trồng.
• Khi sử dụng phân xanh cho đất chua, đất ngập nước thường phát sinh ra nhiều khí độc hại cho cây như H₂S, axit butiric, CH₄, C₂H₂,... nên cần lưu ý:
• Cân đối liều lượng: Quá nhiều phân xanh có thể tạo ra môi trường yếm khí, sinh ra các khí độc. 
• Kết hợp cùng các chất cải tạo đất: Có thể kết hợp cùng vôi để giảm độ chua đất, hỗ trợ vi sinh vật phân huỷ phân xanh tốt hơn.
• Phân xanh cần được ủ hoai mục trước khi bón cho:
• Đất bạc màu, đất chua: Khi phân xanh chưa phân hủy hết, chúng có thể sinh ra axit hữu cơ, làm tăng độ chua và ảnh hưởng xấu đến cây trồng.
• Cây lúa: Phân xanh tươi phân hủy trong đất ở môi trường ngập nước có thể sinh ra khí độc (metan, hydro sulfide) gây hại cho rễ cây.
• Cây ngắn ngày: Bởi các loại cây này cần dinh dưỡng lập tức, không thể chờ phân xanh phân huỷ trong 2-3 tuần.

Bài viết trên đây của chúng tôi đã giải đáp câu hỏi phân xanh là gì? Công dụng của phân xanh đối với cây trồng. Hy vọng bà con đã có thêm được những thông tin bổ ích để có thể nghiên cứu áp dụng cho vườn nhà mình một cách phù hợp.

Xem thêm

• Phân chuồng là gì?
• Phân vi sinh là gì?