Phục hồi cây vú sữa bị vàng lá rụng lá

Cây vú sữa là loại cây nhiệt đới phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt ở các tỉnh như Đồng Tháp, Vĩnh Long, và Sóc Trăng. Hiện tượng lá cây vú sữa bị vàng và rụng là một vấn đề thường gặp, ảnh hưởng đến năng suất và sức khỏe của cây. Dưới đây là phân tích chi tiết về nguyên nhân và cách xử lý, bao gồm các khía cạnh như pH đất, tưới nước, phân bón, sâu bệnh, nhiệt độ và kỹ thuật canh tác.

Nguyên nhân gây vàng lá rụng lá ở cây vú sữa

Có nhiều lý do khiến lá cây vú sữa vàng và rụng, và chúng có thể được chia thành các nhóm chính:

1. pH đất cao

• Trong môi trường pH cao, các nguyên tố vi lượng như sắt, mangan, kẽm, đồng sẽ bị kết tủa khó hòa tan cây không hấp thu được gây thiếu hụt dinh dưỡng cho cây dẫn đến hiện tượng vàng lá (chlorosis), với gân lá vẫn xanh. Đây là vấn đề phổ biến ở đất kiềm, đặc biệt ở vùng đất có lượng mưa thấp.
• Thiếu vi lượng làm giảm khả năng sản xuất diệp lục, dẫn đến lá vàng, và nếu không xử lý bổ sung vi lượng kịp thời lá có thể rụng.

2. Vấn đề tưới nước

• Tưới quá nhiều nước có thể gây úng rễ, dẫn đến lá vàng và rụng. Cây cần đất thoát nước tốt, tưới sâu nhưng thưa, đặc biệt trong mùa khô.
• Thiếu nước cũng có thể gây stress, làm lá vàng, đặc biệt ở giai đoạn cây đang phát triển quả.

3. Phân bón

• Thiếu phân hay bón phân quá nhiều cũng là nguyên nhân gây ra vàng lá. 
• Cây thiếu phân trong thời gian dài lá sẽ chuyển sang màu vàng, lá rụng, cây yếu, không có khả năng mọc nhánh mới. 
• Bón phân quá nhiều không cân đối cũng sẽ dẫn đến hiện tượng vàng lá, trên lá xuất hiện những vết lồi lõm không bằng phẳng và rụng dần.

4. Sâu bệnh

• Cây vú sữa có thể bị ảnh hưởng bởi sâu như ruồi đục trái, rệp hoặc nấm bệnh gây hại lá. Sâu bệnh hút nhựa cây hoặc gây tổn thương lá, dẫn đến lá vàng và rụng.

5. Nhiệt độ lạnh

• Cây vú sữa nhạy cảm với nhiệt độ lạnh, và nếu nhiệt độ dưới 7°C, lá có thể rụng. Điều này ít phổ biến ở Việt Nam, nhưng nếu có đợt lạnh bất thường, cần chú ý.

6. Kỹ thuật canh tác

• Cây vú sữa bị suy kiệt do khai thác quá mức. Nhà vườn xử lý cho ra hoa ra trái nhiều, nghịch mùa khiến cây mất sức suy kiệt tạo điều kiện cho nấm, tuyến trùng tấn công gây bệnh vàng lá thối rễ dẫn đến khô cành héo trái, lá vàng rụng.

Biện pháp xử lý vàng lá rụng lá ở cây vú sữa

Kiểm tra và điều chỉnh pH đất

• Đầu tiên, kiểm tra pH đất nếu pH >7 cần giảm độ pH bằng cách bổ sung chất có tính axit như lưu huỳnh, sắt sunphat hoặc nhôm sunphat để giảm pH và trung hòa tính kiềm của đất.
• Tưới nước rửa kiềm kết hợp với bổ sung thạch cao để thay thế ion natri bằng canxi để giảm độ kiềm của đất.
• Sử dụng vi sinh cải tạo đất, các vi sinh vật giúp phân giải lưu huỳnh, cố định đạm giúp hỗ trợ cải thiện cấu trúc đất. 

Đảm bảo tưới nước hợp lý

• Kiểm tra độ ẩm đất bằng cách cuốc đất ngay tán cây khoảng 10cm lúc 13-14h nếu nắm đất thấy kết dính và không có nước rỉ ra kẽ tay thì nước tưới vừa đủ còn nếu thấy nước rỉ qua kẽ tay là cây đang dư nước cần giảm lượng nước tưới.
• Nếu đất khô, tưới nước đều, giữ ẩm nhưng không ngập, đặc biệt trong mùa khô

Bón phân cân đối hợp lý

• Bón phân cân đối, sử dụng phân hữu cơ, phân chuồng hoai mục để cải thiện độ phì nhiêu của đất. Tránh lạm dụng vôi hoặc phân bón chứa natri. Phun bổ sung phân bón vi lượng qua lá.

Kiểm tra sâu bệnh và bệnh tật

• Kiểm tra vườn thường xuyên nếu có sâu hại cần dùng thuốc trừ sâu để phòng trị tránh lây lan thành dịch. Phun thuốc phòng nấm khuẩn định kỳ. 

Bảo vệ khỏi nhiệt độ lạnh

• Nếu nhiệt độ giảm dưới 7°C, che chắn cây bằng vải không dệt hoặc di chuyển chậu cây vào nơi ấm áp. Điều này ít phổ biến ở Việt Nam, nhưng cần chú ý nếu có đợt lạnh bất thường.

Kỹ thuật canh tác hợp lý

Xử lý ra hoa, ra trái ở mức độ vừa phải phù hợp với tình trạng của cây tránh xử lý quá nhiều làm cây bị suy yếu tạo điều kiện cho nấm bệnh tấn công. Tốt nhất xử lý 2-3 vụ thì sẽ cho cây nghỉ 1 vụ để cây có thời gian phục hồi. Sau thu hoạch cần tăng cường bón phân hữu cơ, phân bón đa trung vi lượng để cây phục hồi nhanh. Dùng chế phẩm vi sinh Trichoderma định kỳ để phòng bệnh vàng lá thối rễ. 

Cắt tỉa và chăm sóc thêm

• Cắt tỉa cành bị sâu bệnh hại, cành khô héo, hư hỏng, cành vượt mọc trong thân để cây tập trung dinh dưỡng nuôi các cành khỏe mạnh và ngăn bệnh lan.
• Đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng, vì cây vú sữa cần ánh sáng đầy đủ.

Bảng tóm tắt các biện pháp xử lý

Dưới đây là bảng tóm tắt các bước xử lý, dựa trên các nguồn thông tin:

Vấn đề	Triệu chứng	Biện pháp xử lý	Ghi chú
pH đất cao	Lá vàng do thiếu các nguyên tố vi lượng	Kiểm tra pH, bổ sung các chất có tính axit, tưới nước rửa kiềm, sử dụng chế phẩm vi sinh cải tạo đất	Kiểm tra pH đất trước khi xử lý
Úng nước/Thiếu nước	Lá vàng dễ rụng khi cây dư hoặc thiếu nước	Tưới nước vừa đủ, có hệ thống thoát nước tốt, tưới đều, tránh ngập úng khi mưa lớn	Kiểm tra độ ẩm đất để có chế độ tưới nước hợp lý
Sâu bệnh	Có côn trùng chích hút hoặc nấm bệnh gây hại.	Kiểm tra vườn định kỳ nếu có sâu bệnh hại cần phun thuốc phòng trị	Phòng ngừa bằng vệ sinh vườn
Phân bón	Cây có biểu hiện vàng lá, lá còi cọc hoặc có những vết lồi lõm không bằng phẳng	Bón phân NPK cân đối	Bổ sung trung vi lượng qua lá
Nhiệt độ lạnh	Lá rụng khi dưới 7°C	Che chắn cây, di chuyển chậu vào nơi ấm	Ít phổ biến ở Việt Nam
Kỹ thuật canh tác	Cây suy kiệt nấm, tuyến trùng gây bệnh vàng lá thối rễ	Xử lý ra hoa, trái phù hợp với tình trạng sức khỏe của cây, bón phân bổ sung sau thu hoạch và có thể dùng Trichoderma định kỳ để phòng bệnh vàng lá thối rễ	Theo dõi tình trạng cây trước khi xử lý ra hoa

Lưu ý thêm

• Mưa lớn không chỉ làm rửa trôi chất dinh dưỡng mà còn gây úng rễ dẫn đến bệnh vàng lá thối rễ phát triển nhanh chóng, do đó cần phải nâng cao hệ thống thoát nước cho vườn. 

Bệnh vàng lá rụng lá ở cây vú sữa hoàn toàn có thể quản lý bằng cách theo dõi, chăm sóc cây theo đúng yêu cầu về pH đất, tưới nước, phân bón, sâu bệnh, nhiệt độ và kỹ thuật canh tác.